[…]

2 Boeken waarvan de geschiedenis zich in de hedendaagse tijd afspeelt
In deze kategorie Nederlandse en in het Nederlands vertaalde boeken zijn er die waarin westerlingen en die waarin Arabieren de hoofdrollen vervullen. Hoewel de Karl Mays’s uit de vorige eeuw dateren behoren ze tot de meest gelezen en meest bekende boeken over de Arabische wereld. Kara ben Nemsi, In het land van de Mahdi, Van Bagdad naar Istanboel e.a. Hoe dikwijls ze in het verleden en heden ook al afgekeurd zijn, er blijven hardnekkig herdrukken verschijnen en ze worden nog steeds gelezen.
Den Doolaard 2, Maarten ’t Hart 3, H. Nolthenius 4, A. Rutgers van der Loeff 5 , Basenau, A. van der Veen 6, Leo Vroman 7 en velen met hen behoorden in hun jeugd tot wat Gomperts 8 noemt de „Karl May gemeente”. (Zie Dát was nog eens lezen! 40 auteurs over boeken uit hun kinderjaren). Karl May’s verhalen zijn geschreven in een periode van de vorige eeuw waarin het Westen het in de Arabische landen voor het zeggen had en de Arabieren in een positie van afhankelijkheid verkeerden. De verhoudingen zoals die in de verhalen weergegeven werden is daar een weerslag van. Een groot deel van zijn avonturenverhalen schreef K. May in de gevangenis 9, waar hij beschikte over landkaarten, woordenboeken, reisverslagen, vertalingen van oosterse literatuur en informatie uit de pers van die dagen. Inhoudelijk moet men zeggen dat hij vaststaande spreekwijzen, waar men in het Oosten zeer rijk aan is, kkorrekt heeft weergegeven. De grondslagen van de Islam, het islamitisch recht, de Koran, verschillen tussen Sunnieten en Shi’iten zijn eveneens juist. De belangrijkste bezwaren tegen zijn verhalen zijn de vervlakkende stereotypen die hij tekent van moslims en Arabieren en de arrogante superioriteit die hij westerlingen toedicht, met name Duitsers.

“Emir Hadji ben Nemsi is een groot krijger en geleerde uit Almanja. Hij kent namen, talen en gebeden van alle landen en volkeren, is meester in alle wetenschappen en kunsten en heeft tot dusverre al zijn vijanden verslagen” (Van Bagdad naar Istanboel).

Deze Frank (vreemdeling, westerling) is duidelijk een supermens voortkomend uit een soort superras (de Duitsers). “Twee franken zijn even sterk als tweehonderd leden van de stam van de Bejats”! Kollega’s van Kara ben Nemsi […] 10

[1]	In: En nu over jeugdliteratuur, 6e jaargang, nr. 1, februari 1979 (themanummer jaar van het kind).

[2]

A. den Doolaard (pseudoniem van Cornelis Johannes George (Bob) Spoelstra jr., * 7 februari 1901 , † 26 juni 1994) was een Nederlands schrijver van reisverslagen en romans, waaronder „De druivenplukkers”, „De witte stilte”, „Quatre mois chez les comitadjis, meurtriers patentés”, „De herberg met het hoefijzer”, „Oriënt-Express”, „Hooge hoeden en pantserplaten”, „Wampie. De roman van een zorgeloze zomer”, „Door het land der lemen torens”, „De bruiloft der zeven zigeuners”, „Dolken en rozenkransen”, „Het verjaagde water”, „De laatste ronde”, „Kleine mensen in de grote wereld”, „Het land achter Gods rug”, de autobiografie „Het leven van een landloper”, „De goden gaan naar huis” en „Samen is twee keer alleen”. Veel van zijn romans en novellen spelen zich af in het zuiden van Noord-Macedonië, Kosovo, Albanië en Griekenland, reden waarom in Ohrid een monument ter nagedachtenis aan A. den Doolaard staat.

[3]

Maarten ’t Hart (* 25 november 1944) is een Nederlandse gedragsbioloog en schrijver. Bekende boeken van hem zijn o.a. „Stenen voor een ransuil”, „Een vlucht regenwulpen”, „De dorstige minnaar”, „De droomkoningin”, „De kroongetuige”, „De ortolaan, novelle”, „De jacobsladder”, „Onder de korenmaat”, „De nakomer”, „De vlieger”, „De zonnewijzer”, „Lotte Weeda” en „Het psalmenoproer”.

[4]

Hélène Nolthenius (voluit: Hélène Francisca Wagenaar-Nolthenius, * 9 april 1920 , † 22 april 2000) was een Nederlandse schrijfster, musicologe, cultuurhistorica en hoogleraar. Naast muziekhistorische en -pedagogische werken schreef zij o.a. „In het voorportaal van de Akropolis”, „Een ladder op de aarde”, „Weekend op Waldegg”, „Geen been om op te staan”, „Denkend aan Venetië...”, „Als de wolf de wolf vreet ...: Lapo Mosca tussen de roofdieren”, „De steeneik”, „Franciscus als componist”, „Een man uit het dal van Spoleto: Franciscus tussen zijn tijdgenoten”, „Franciscus, verhaal en werkelijkheid”, „Moord in Toscane: een monnik als speurder in de Middeleeuwen”, „Babylon aan de Rhône: Lapo Mosca in ballingschap” en „De cicade op de speerpunt: de Griekse oudheid in 160 epigrammen”.

[5]

An Rutgers van der Loeff (voluit: An Rutgers van der Loeff-Basenau, * 15 maart 1910 , † 19 augustus 1990) was een Nederlands schrijfster van kinderboeken, historische verhalen, psychologische romans en thrillers, die ook onder het pseudoniem Rutger Bas publiceerde. Van haar hand zijn o.a. „De kinderkaravaan”, „Amerika: pioniers en hun kleinzoons”, „Rossy, dat krantenkind”, „Brieven aan een zieke jongen, of Het verhaal van de hond Max”, „Jimmy en Ricky”, „Konijne-Japie”, „Ze verdrinken ons dorp”, „Gideons reizen”, „Alleen tegen alles: sluitstuk van een puberteit”, „Vlucht Wassilis, vlucht!”, „Bevrijdingsspel 1813”, „Kinderen van 1813”, „Een vlinder achterna”, „Vlucht uit de poolnacht”, „De Elfstedentocht: grote dag in Holland”, „August en Roosje”, „Ik ben Fedde”, „Verlangen naar vrijheid”, „De lieverdjes Plok”, „Een snoer parels” en „Je geld of je leven”. De schrijver van dit artikel dacht dat An Rutgers van de Loeff en Basenau twee verschillende personen waren, maar niets is minder waar.

[6]

Adriaan van der Veen (* 16 december 1916 , † 7 maart 2003) was een Nederlands schrijver, journalist en recensent. In 1940 ging hij naar de Verenigde Staten als correspondent voor Het Vaderland; na de oorlog kwam hij terug naar Nederland en ging werken als redacteur letteren bij de Nieuwe Rotterdamsche Courant en (van 1946 tot 1949) als redacteur van het literaire tijdschrift Criterium. Bekende romans van Van der Veen zijn o.a. „Spelen in het donker”, „Doen alsof”, „Kom mij niet te na”, „Vriendelijke vreemdeling”, „Blijf niet zitten waar je zit” en „In liefdesnaam”.

[7]

Leo Vroman (* 10 april 1915 , † 22 februari 2014) was een Nederlands-Amerikaans dichter, (toneel)schrijver, tekenaar, schilder, bioloog en hematoloog; hij woonde en werkte vanaf 1947 in de Verenigde Staten en werd in 1951 Amerikaans staatsburger, maar toch geldt hij als een van de belangrijkste Nederlandse dichters, die in 1964 de P.C. Hooft-prijs ontving. Zijn literaire werk bestaat uit tientallen gedichtenbundels.

[8]

Hans Albert Gomperts (voluit: Henri Albert Gomperts, publicerend als H. A. Gomperts, * 26 december 1915 , † 18 september 1998) was een Nederlandse letterkundige, essayist, dichter en literair criticus. In 2003 verschenen de verzamelde essays van H.A. Gomperts (1915-1998) onder de titel „Intenties 1”, „Intenties 2” en „Intenties 3” bij Meulenhoff in Amsterdam; in een van de delen Intenties staat een herdruk van zijn artikel „Karl May ontsloot nieuwe wereld van helden. Autodidactisch schrijver tekende Indiaan als méns” dat oorspronkelijk op 9 april 1955 in Het Parool was verschenen.

[9]	Maar natuurlijk …! 😜

[10]	Hier houdt mijn kopie van het artikel op.

Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

www op deze website