SITVS ERVDITIONIS CLASSICAE CVLTAEQVE

L’Ara Pacis | De Ara Pacis

Op de zijkant van het museum waarin de Ara Pacis staat, zijn de „Res Gestae” van keizer Augustus aangebracht.

De Ara Pacis (voluit ook wel Ara Pacis Augustae genoemd) werd ingewijd op 30 januari 9 v. C. (de verjaardag van Augustus’ derde vrouw Livia) in de buurt van de huidige Via del Corso. Toen het altaar in de jaren ’30 van de twintigste eeuw was teruggevonden, werd het in een speciaal daarvoor gebouwde hal aan de oevers van de Tiber opgesteld, want boven het altaar was in de Renaissance een mooi paleis gebouwd, dat men niet wilde afbreken.
Het is natuurlijk eeuwig jammer dat men dit altaar van de vrede heeft moeten verplaatsen, want de plek waar het oorspronkelijk stond opgesteld, was uiteraard niet voor niets gekozen: vlak naast de obelisk die een enorme zonnewijzer vormde, het Horologium Augusti, en wel op zodanige wijze, dat de schaduw van de obelisk op 23 september (de herfstequinox, maar bovenal de geboortedag van Augustus) en op 21 december (de winterzonnewende en de dag waarop Augustus geconcipieerd werd) de Ara Pacis precies in het midden raakte. Het stond als het ware in de sterren geschreven dat deze man vrede zou brengen over de hele toentertijd bekende wereld!

Of die twee kleintjes links op de foto óók een presentatie over de Ara Pacis hebben gehouden? 😉 Aanvankelijk keek Adolf H. nogal op tegen Benito Mussolini, zijn grote voorbeeld. Later veranderde die houding in minachting, maar dat terzijde. Adolf nam in elk geval Benito’s liefde voor archeologie over (maar in zijn geval natuurlijk de archeologie van de oude Germanen, om toch vooral maar te bewijzen dat de Duitsers waardige opvolgers waren van de oude Germanen, zoals Mussolini iets soortgelijks voor ogen had met Italianen t.o.v. de oude Romeinen). Hier zien we hoe archeoloog Ranuccio Bianchi Bandinelli (* 1900 , † 1975) beide dictatoren bereidwillig tekst en uitleg geeft bij een van de net opgegraven panelen van de Ara Pacis tijdens het bezoek van der Führer aan Rome in mei 1938. Overigens was Bianchi Bandinelli een fervent tegenstander van het fascisme en nationaal-socialisme: hij werd na de oorlog zelfs een marxist, maar ja, in de tijd van il regime zou je als archeoloog wel gek zijn als je geen gebruik zou maken van Mussolini’s ruimhartige subsidies voor archeologische projecten.

De oorspronkelijke positie van de Ara Pacis ten opzichte van het Horologium Augusti.

De oorspronkelijke positie van de Ara Pacis ten opzichte van het Horologium Augusti.

De oorspronkelijke positie van de Ara Pacis ten opzichte van het Horologium Augusti en het ustrinum (de plek waar iemand, dit geval Augustus, gecremeerd was).

Het altaar zelf bestaat uit een met een optocht van offerdieren en Vestaalse maagden en hun dienaren versierde offertafel van Carrarisch marmer; daaromheen loopt een hoge omheining, eveneens van marmer uit Carrara, waarop naast allerlei florale motieven zes grote reliëfs te zien zijn, waarvan de lange processies op de (oorspronkelijke) noord- en zuidzijde het meest in het oog springen. Op deze reliëfs is de complete familie van Augustus, omringd door priesters en lictoren, te zien, in een processie op weg naar een offer; deze lange friezen tonen vooral de pietas van de keizer.
Aan de oorspronkelijke westkant, die gericht was op het Horologium Augusti, bevinden zich aan weerszijden van de ingang reliëfs van Romulus en Remus (een zgn. Lupercal) resp. Aeneas en Ascanius die een offer aan Juno brengen; deze twee voorstellingen verwijzen naar de goddelijke afkomst van Augustus: Aeneas’ moeder was immers Venus, Romulus’ en Remus’ vader was Mars: de stad Rome en haar bewoners zijn met andere woorden dus goed in de oorlog (het Griekse woord ῥώμη betekent kracht) én in de liefde (als je de naam Roma omdraait, krijg je Amor): echte Latin lovers dus!
De oostkant tenslotte toont ons een reliëf van de stadsgodin, Roma, en van de godin van de aarde, Tellus: Augustus én Roma als patronus resp. patrona van de stad en de rijkdom die de aarde (of Italië) te danken heeft aan de Augusteïsche vrede.
Door onze eigen presentaties weten we nu „alles” over de Ara Pacis; daarom kan hier volstaan worden met een aantal afbeeldingen, o.a. van de gereconstrueerde kleuren van de reliëfs.

Reconstructietekening van het altaar en de omheining.

Voorkant (de oorspronkelijke westzijde) met de hoofdingang.

De zon op 23 september of 21 december.

De zon op 23 september of 21 december.

De oorspronkelijke noordkant met de processie van hoogwaardigheidsbekleders en het volk van Rome met plantenfries, ingekleurde reconstructietekening.

De oorspronkelijke westkant met het Lupercal en Aeneas, ingekleurde reconstructietekening.

De oorspronkelijke zuidkant met de processie van Augustus’ familie plus twaalf lictoren en enkele vrienden van Augustus en vier priesters met plantenfries, ingekleurde reconstructietekening.

De oorspronkelijke noordkant met de processie van hoogwaardigheidsbekleders en het volk van Rome met plantenfries, reconstructietekening.

De oorspronkelijke zuidkant met de processie van Augustus’ familie plus twaalf lictoren en enkele vrienden van Augustus en vier priesters met plantenfries, ingekleurde reconstructietekening.

De oorspronkelijke westzijde, Lupercal (de herder Faustulus vindt Romulus en Remus) met plantenpaneel, ingekleurde reconstructietekening.

De oorspronkelijke westzijde, het offer van Aeneas met plantenpaneel, ingekleurde reconstructietekening.

De oorspronkelijke oostzijde, de godin Tellus (moeder Aarde) met plantenpaneel, ingekleurde reconstructietekening.

De oorspronkelijke oostzijde, de godin Roma die de wereld domineert met plantenpaneel, ingekleurde reconstructietekening.

Offerprocessie op het eigenlijke altaar.

Binnenzijde van de muur die het eigenlijke altaar omringt en (rechts) een offerprocessie op het altaar, ingekleurde reconstructietekening.

Overzicht van de op het altaar en de omringende muur voorkomende bloemen en planten: v.l.n.r. drakenwortel (ook drakenaronskelk genoemd), driedistel, druivenrank, springkomkommer en laurier.

Overzicht van de op het altaar en de omringende muur voorkomende bloemen en planten: v.l.n.r. witte lelie, zonneroosje, campanula (ook wel klokje genoemd), waterlelie en dadelpalm.

De Ara Pacis werd in 1938 in een glazen hal gezet (niet meer oost-west gericht, maar noord-zuid); in 2006 werd deze vervangen door een nieuw gebouw van de Amerikaanse architect Richard Meier (* 1934). Het aardige van deze nieuwe hal is dat er een benedenverdieping is, waar vaak aardige tentoonstellingen plaatsvinden, die over iets heel anders gaan dan over de Ara Pacis; van 17 december 2019 tot 3 mei 2020 bijvoorbeeld een tentoonstelling over Sergio Leone, al heb ik bepaalde redenen om aan te nemen dat die tentoonstelling niet tot 3 mei 2020 heeft geduurd 😥

Sergio Leone (* 1929 , † 1989) was een wereldberoemd regisseur van vooral zogeheten „spaghettiwesterns” (zoals „Per un pugno di dollari” (=„A Fistful of Dollars”), „Per qualche dollaro in più” (=„For a Few dollars More”), „Il buono, il brutto, il cattivo” (=„The Good, the Bad and the Ugly”), „C’era una volta il West” (=„Once Upon a Time in the West”)) en de gangsterfilm „C’era una Volta in America” (=„Once Upon a Time in America”). Deze films zijn vooral ook beroemd geworden door de iconische muziek van Ennio Morricone (* 1928 , † 2020). Wat ik niet wist, maar dankzij deze tentoonstelling te weten ben gekomen, is dat Leone en Morricone klasgenoten op de basisschool Fratelli delle scuole cristiane in Trastevere (Rome) waren. Zo zie je maar weer dat een mens nooit te oud is om te leren!

De huidige plek van de Ara Pacis: tussen Tiber en het Mausoleum van Augustus.

Terug naar de Romereis 2024.

Naar de Situs Educationis Classicae Cultaeque.

Naar de Situs Classicus.

www op deze website