Vergeet Goethe, Mann, Hesse en Remarque. De Duitse schrijver die de meeste vertalingen op zijn naam heeft staan, is Karl May (1842-1912). Met tweehonderd miljoen boeken is May een van de meest gelezen Duitstalige auteurs. Die tweehonderd miljoen boeken zijn voornamelijk verkocht in Duitstalige landen. Hoewel we zijn naam op zijn Engels uitspreken als Meey, ga je maar weinig Engelsen of Amerikanen vinden die hem kennen. Bovendien vonden de avonturen van Old Shatterhand en Winnetou weinig weerklank in het Engels. Ze waren te Duits. De setting te romantisch.Wat die setting betrof: Karl May is nooit in het Wilde Westen geweest. Toch beweerde hij dat Winnetou echt geleefd had en dat hij hem gekend had. Old Shatterhand was immers zijn alter ego. Aan de legende van Old Shatterhand kwam een bruusk einde toen May in 1904 ontmaskerd werd als een bedrieger en een fantast.
May, de veelbelovende jongen
Carl Friedrich May werd op 25 februari 1842 geboren als vijfde kind van wever Heinrich May en Wilhelmina Weise. In zijn autobiografie (1910) beweerde May dat hij tijdens zijn eerste vijf levensjaren blind was, en dat een kuur met vitamine A en D hem had genezen. Veel biografen betwijfelen deze bewering, hoewel er allicht wel een zweempje waarheid in zat. Waar de biografen het wel over eens zijn, is over de onorthodoxe opvoeding van zijn vader. Vader May bracht regelmatig gevonden of gekregen boeken mee naar huis. De jonge Carl moest die boeken vervolgens overschrijven. Op die manier kon de veelbelovende jongen boekenwijsheid opdoen. Als geleerd man zou hij – in tegenstelling tot zijn ouders – geen armoede meer kennen.
May, de crimineel
Aanvankelijk lachte de toekomst May toe. In 1856 deed hij een opleiding tot leraar in Waldheim. Vijf jaar later werd zijn bevoegdheid om les te mogen geven ingetrokken. Hij was immers al tweemaal met het gerecht in aanraking gekomen 2. In 1860 en 1861 was hij respectievelijk veroordeeld voor het stelen van kaarsstompjes en een horloge. Niettemin gaf hij privé onderricht en trad hij op als voordrachtskunstenaar. Daarnaast hield hij zich bezig met kleine criminaliteit, fraude en bedrog. In 1865 kreeg May vier jaar tuchthuis nadat hij zich onder meer had uitgeven voor oogarts. Wegens goed gedrag kwam hij na drie jaar vrij. In 1870 stond hij weer voor de rechter. Deze keer was hij gearresteerd voor landloperij. Bij zijn arrestatie had hij beweerd dat hij Albin Wadenbach heette.
May, de schrijver
Toen hij in 1874 van het tuchthuis terug naar zijn ouderlijk huis ging, besloot hij om het als schrijver te proberen. In het eerste tuchthuis had hij schrijfwerk gedaan en werkte hij in de gevangenisbibliotheek. Hier had hij een lijst aangelegd van mogelijke titels van verhalen. Daarnaast had hij voornamelijk reisgidsen en ander non-fictiewerk gelezen, wat hem de setting gaf voor zijn avonturenverhalen. Nu wou hij die verhalen vertellen. May ontpopte zich al snel tot een succesvolle leverancier van verhalen voor allerhande tijdschriften. Het leverde hem in 1888 een vast dienstverband op als redacteur bij het tijdschrift Der gute Kamerad.
Die vaste aanstelling was er niet zomaar gekomen: de periode 1881 tot 1887 was een hoogtepunt geweest voor zijn schrijverswerk. Hoewel hij zijn brood op een eerlijke manier verdiende, kon hij het bedriegen en liegen niet laten. Zo noemde hij zichzelf sinds 1875 Doktor. Ook bood hij zijn verhalen onder verschillende pseudoniemen aan bij verschillende tijdschriften. Dat hij een overeenkomst had met Der Deutsche Hausschatz hield hem niet tegen. Helemaal in het begin van zijn schrijverscarričre waren die pseudoniemen ook handig gebleken voor het schrijven van verhalen met een erotische ondertoon. Die verhalen gingen weliswaar in tegen de tijdsgeest, ze brachten wel geld op.
May, als Old Shatterhand
Dankzij het grote succes van de in 1892 uitgeven reeks ‘Carl May’s Gesammelte Reiseromane’ had May voor de eerste keer in zijn leven financiële zekerheid. Steeg de roem hem naar het hoofd? Geloofde hij zijn eigen verzinsels? Of speelde hij handig in op de verwarring bij de lezers? Het was niet de eerste keer dat lezers een ik-verteller vereenzelvigde met de auteur. Of dat een auteur zich vereenzelvigde met een van zijn romanpersonages. May deed er nog een schep bovenop: hij werd Old Shatterhand. Zijn auteurslezingen als Old Shatterhand trokken alvast duizenden enthousiaste fans.
Niet alleen ging May gekleed als Old Shatterhand hij liet zijn huis ook inrichten met exotische artefacten. Die artefacten had hij zogezegd op zijn vele reizen verzameld. Hoewel hij toen nog geen voet buiten Duitsland had gezet. Pas in 1899 kocht hij zijn eerste souvenirs op zijn reis naar Egypte, Sri Lanka en Sumatra. Die reis was een ramp. Volgens zijn eerste vrouw had hij twee zenuwinzinkingen en kon hij niet wennen aan het vreemde voedsel. In 1908 bezocht May met zijn tweede vrouw de oostkust van de VS. Hier zag hij indianen in een reservaat. De souvenirs van zijn Amerikareis werden na zijn dood in 1912 voor het eerst tentoongesteld. Intussen zagen al vele toeristen deze souvenirs in Villa Bärenfett in Radebeul. Villa Bärenfett is een van de drie musea in Duitsland gewijd aan het leven en werk van Karl May.
May, de oplichter
May stierf als een gebroken man. De laatste acht jaren van zijn leven waren een hel geweest. De roddelpers had in 1904 zijn crimineel verleden onthuld. Het was een begin van een hetze die zijn tegenstanders de nagels gaf om hem aan het kruis te nagelen. Tot zijn dood bleef May beweren dat hij integer had gehandeld. Niettemin ging hij de geschiedenis in als een oplichter.
En zijn fans? Zij bleven hem trouw. Ook de rechtbank gaf hem uiteindelijk gelijk. Omdat hij een man der letteren was, mocht hij de realiteit geweld aandoen.
