Dit keer de hobby van…… Peter Baanstra
Karl May
De veer viel uit het nietige beetje haar waar ik nog over beschik en de Indianen groet ‘ugh’ die ik ten gehore breng, verdient ook niet bepaald een schoonheidsprijs, maar het welkom in huize Baanstra werd er niet minder hartelijk door. Waarom die veer en die indianenkreet denkt u wellicht. Nou als ik zeg, Karl May dan vermoed ik dat zeker 80% van het manvolk in de prijsklasse tussen de 50 en 100 die zich wagen aan het lezen van deze “Hobby van”, meteen zullen zeggen: oh, Winnetou en Old Shatterhand! Maar na het lezen van dit stukje wordt dat voortaan ongetwijfeld: Winnetou, Young Peter en Old Shatterhand.
Als 5 jarig jongetje hing Peter aan zijn vaders lippen voor de spannende verhalen over indianen en cowboys die vader Baanstra vertelde. Verhalen die vader Baanstra ontleende uit de boeken van Karl Friedrich May. Deze verhalen van Peters vader werden zeg maar het fundament voor de indrukwekkende verzameling boeken die Peter in afgelopen 40 jaar heeft opgebouwd van en over Karl Friedrich May.
Het startkapitaal van Peters huidige boekenschatzijn de ruim dertig stukgelezen boeken van vader Baanstra. Een rijk bezit met een emotionele waarde.

Grossmutter “Märchen” 2

De jonge Karl luisterde graag naar de sprookjes die zijn Grossmutter “Märchen” hem vertelde. Op haar schoot werd de rijke fantasie in Karl May ontwikkeld. Fantasie die hem later niet alleen heeft geholpen bij het schrijven maar hem ook uit de diepe put haalde waarin hij verzeild geraakt was op de kweekschool. Hij had het daar nota bene aangedurfd om kaarsvet van druipende kaarsen af te schrapen en mee naar huis te nemen om er een paar (nieuwe) kaarsen van te fabriceren zodat er thuis ook een beetje licht kon schijnen tijdens de kerstdagen.
Dit werd hem echter door de schoolleiding als een ‘ernstig’ vergrijp aangerekend. Toen Karl op een later moment werd verdacht van diefstal van een horloge op school was de maat voor de schooldirectie vol 3. Er werd aangifte gedaan en Karl May kon vertrekken en mocht voor enige tijd gaan logeren in de gevangenis. Tijdens deze logeerpartij kon de nog jonge Karl zich nuttig maken als organist en componeerde hij koorwerken die heden ten dage nog te beluisteren zijn 4.

Verre reizen maken in je bovenkamer

Eenmaal weer vrij man wilde hij weg uit zijn omgeving en verre reizen maken. Maar ook toen kwam je niet ver als je platzak was. Dan kon je die verre reizen alleen maken in je bovenkamer en van die verre reizen in zijn bovenkamer heeft Karl May ruimschoots gebruik gebruikt. De pap der fantasie waarmee zijn sprookjesvertellende grootmoeder hem had gevoerd kwam hem daarbij heel goed van pas. En voor de wat steviger kost verslond Karl talloze reisboeken. En met die beide elementen werd de basis gelegd voor zijn schitterende serie van ruim 100 boeken, die niet alleen spannend zijn maar ook een geestverrijkende inhoudswaarde hebben. Sinds het jaar 1865 ( ja, u leest het goed) heeft een niet te tellen schare genoten van de boeken van Karl May. En er wordt nog steeds genoten! Bekende mensen zoals Godfried Bomans 5 hebben de boeken van Karl May verslonden. Zo heeft minister Plassterk 6 ook alle boeken van het grote opperhoofd Winnetou en Old Shatterhand gelezen.
Attentie: Nadat u het volgende dik gedrukte zinnetje hebt gelezen moet u het maar met de witmaker weghalen.
Ook van ene “Adolf H” is bekend dat hij fan was en altijd een boek van Karl May op zijn nachtkastje had liggen.

Duitsland

Peter heeft een vijftal jaren in Duitsland gewoond. Daarom bestaat de hoofdmoot van zijn imposante verzameling boeken uit uitgaven in de Duitse taal. Zo bezit hij o.a. de complete reeks die is verschenen onder de naam de “Grüne Bende”. (Groene banden) Dit zijn boeken waarvan met zekerheid is vast gesteld dat deze allemaal daadwerkelijk geschreven zijn door Karl May zelf. Binnenkort rolt het laatste Grüne Bende-deel van de persen. En dan is de sehr schöne serie compleet, waar Peter terecht trots op kan en mag zijn.
In alle mogelijke en onmogelijke vertalingen is het oeuvre van Karl May verschenen. Peter somde er handen vol van op, zoals in het Spaans, Russisch, Pools Zweeds, Noors, Japans. En wat dacht u van Latijn en Bahasa Indonesia. Door zijn groeiende faam groeide ook het inkomen van Karl May. En mocht zich van arme sloeber nu rijk man noemen.

Boeken met filosofische inhoud

En die rijkdom had voor hem een dubbele betekenis. Niet alleen financieel maar ook geestelijk had hij een sterke groeifase doorgemaakt. Hij maakte de woorden van het Sint Maarten liedje over die rijke man die veel geven kan ook daadwerkelijk waar. Hij hechtte niet aan geld, maar gaf meer om geestelijke rijkdom. Dat bracht hem ertoe om ook andere boeken te schrijven over liefde en boeken met filosofische inhoud. Uw vermoeden is juist, ook deze staan in de boekenkasten van Peter
De Koninklijke Bibliotheek in Den Haag wist mij te vertellen dat er in Nederland bij maar liefst vijftig verschillende uitgeverijen boeken zijn verschenen van Karl May. Duitsland is koploper als het om uitgaven van zijn werk gaat, met als goede tweede Nederland. Peter vertelde dat Karl May zelf nooit ons land met een bezoek heeft vereerd 7. Saksen was het domicilie van Karl, daar schreef hij het overgrote deel van zijn boeken. En Peter wil meteen even een hardnekkig misverstand uit de weg ruimen: de boeken over de legendarische figuren Winnetou en Old Shatterland zijn geen kinderboeken, maar boeken voor, zeg maar jeugd op weg naar volwassenheid, en volwassenen. Slechts een zevental van zijn boeken vallen onder het begrip kinderboek.

Karl May Vereniging

Amersfoort verleent sinds 4 november 2006 onderdak aan de Karl May Vereniging die als doelstelling heeft het werk van Karl May te promoten en om in kaart te brengen wat er in het Nederlands taalgebied verschenen is van de schrijver. Dit en andere nieuwtjes staan in het clubblad dat de mooie naam “De Witte Bison” draagt. Hoewel Peter geen bestuursfunctie binnen de Nederlandse vereniging heeft loopt er wel een rood draadje, omdat hij ook lid is van de Karl May Gesellschaft en Stifftung in Duitsland. Hij zorgt voor de Duits-Nederlandse vertalingen op de website. Handig hoor zo’n tweetalig iemand.

Old Shatterhand of Winnetou

Als u er ooit van gedroomd hebt om een echte Old Shatterhand of Winnetou uit Zuid en Noord Amerika in vol ornaat te ontmoeten, houd dan vooral 14 mei t/m 17 mei vrij en reis af naar de plaats Radebeul, een voorstad van Dresden. In Radebeul, waar ook het Karl May museum is gevestigd, wordt jaarlijks die Karl May feste gehouden. En tussen de 30 à 40 duizend Karl May fans ontdekt u zeker Peter en zijn beide zoons. Peter, sfeer verhogend voorzien van cowboyhoed, een vervaarlijk uitziend pistool en een imposant mes dat aan zijn riem bungelt.
Maar vrees niet, het is en blijft bovenal een gezellige en vredelievende happening daar in Radebeul. Ik hoef niet te vragen of Peter er dit jaar weer zin in heeft, want ik heb de grootste moeite om hem bij te benen waardoor van mijn schrijfgereedschap het uiterste gevergd wordt. Op het grote terrein voor het Karl May Museum 8 staat het allemaal te gebeuren. Hele tentenkampen van Tipi’s (wigwams) 9 worden opgezet door Inca-indianen 10 al dan niet bijgestaan door bevallige en minder bevallige squaws. Kampvuren worden opgebouwd en colonnes vurige paarden draven er naar hartenlust rond, forten verrijzen en een niet te vergeten belangrijke factor: veel en lekker eten en vuurwater is er in ruime mate en variatie aanwezig. Kortom het Wilde Westen in de notendop herleeft daar in Radebeul.

Zum Wohl

Ik moet er een eind aan breien anders is er geen plek meer voor foto’s en dat kan natuurlijk niet. Op de goede afloop wordt door de in vol ornaat gestoken Peter een echte fles „Karl May” wijn ontkurkt en worden de glazen geheven. Om in stijl te blijven hou ik de eerder genoemde veer achter mijn hoofd. De sprankelende glazen maken een zingend geluid: Zum Wohl, Proost!

[1]	Op: pkndenhelder.nl, zonder datum.

[2]	De juiste vertaling van de term „Märchengroßmutter” die Peter in het interview ongetwijfeld heeft gebruikt, is niet „Grossmutter “Märchen””, maar gewoon „Sprookjesgrootmoeder”.

[3]

Het gaat om twee verschillende scholen met twee verschillende schoolleidingen. De „kaarsendiefstal” vond plaats toen Karl May nog leerling was op het lerarenseminarie te Waldenburg; hij werd van deze school verwijderd, maar mocht zijn opleiding later afmaken op het lerarenseminarie in Plauen. De horlogediefstal vond plaats toen hij al een paar maanden werkte, op twee fabrieksscholen in Chemnitz.

[4]	Tijdens zijn eerste detentie (die slechts zes weken duurde) speelde Karl May nog geen orgel en componeerde hij ook nog niet.

[5]

Godfried Bomans (voluit: Godfried Jan Arnold Bomans, * 2 maart 1913 , † 22 december 1971) was een Nederlandse schrijver, columnist en mediapersoonlijkheid. Zijn bekendste boeken zijn „Pieter Bas”, „Erik of het klein insectenboek”, „De avonturen van Pa Pinkelman”, „Avonturen van Tante Pollewop” en de lagere school-lectuur-serie „Pim, Frits en Ida”. Van zijn hand is het artikel „Het ruikt hier naar gas. Een poging tot begrip van Karl May” in Elseviers Weekblad, 24 augustus 1963, elders op deze site.

[6]

Ronald Plasterk (voluit: Ronald Hans Anton Plasterk, * 12 april 1957) is een voormalig Nederlands politicus, wetenschapper en ondernemer. Van 22 februari 2007 tot 23 februari 2010 deed hij verwoede pogingen om als minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in het kabinet-Balkenende IV het Nederlandse onderwijs op PvdA-wijze nog verder de vernieling in te helpen; in kabinet Rutte II keerde hij tussen 5 november 2012 tot 26 oktober 2017 terug als minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

[7]

„Officieel” inderdaad niet, maar Karl May en zijn tweede vrouw deden voor de buitenwacht net alsof hun reis naar (het oosten van) de Verenigde Staten in 1908 veel langer duurde dan in werkelijkheid het geval was. Inmiddels weten we dat het echtpaar begin november 1908 al terugkeerde naar Radebeul, zich daar drie weken lang angstvallig schuil hield en op 28 november opnieuw op reis ging, nu via Vlissingen naar Londen. Op 29 november ging het aan boord van de Stoomvaart-Maatschappij „Zeeland” van de Koninklijke Nederlandsche Postvaart, van Vlissingen naar Queenborough, zoals een bewaard gebleven servetje in Klara Mays nalatenschap verraadt.

[8]	Het Karl-May-Fest wordt sinds 1991 in het weekend na Hemelvaart gehouden, maar niet voor het Karl-May-Museum, maar in de Lößnitzgrund, die hemelsbreed 1,9 km verderop ligt en waar veel meer ruimte is voor dit soort festiviteiten dan in de Karl-May-Straße.

[9]

Een wigwam (verbastering van het Algonkin-woord wiigwaas of wiigiwaam, hetgeen „berkenbast” betekent) is een koepelvormige of kegelvormige „hut”, bedekt met rietmatten of boombast, meestal met berkenbast. Ze werden van oudsher in het oosten van de Verenigde Staten en Canada gebruikt; ze zijn koepelvormig, bieden plaats aan één familie en doen denken aan een hut van hoogstens 2 à 3 meter. De koepelvorm ontstaat door een frame van buigzame stokken te maken, een net-verplaatsbare constructie. De naam tipi komt uit het Lakota en is een kegelvormige tent die, in tegenstelling tot een wigwam, niet met boomschors maar met dierenhuiden of canvas is bedekt, snel kan worden afgebroken en opgezet en makkelijk te paard te vervoeren is. Dit type indianentent werd van oudsher door de nomadische prairie-indianen op de Great Plains gebruikt. Het frame bestaat uit rechte stokken van ceder- of vurenhout, de bedekking uit canvas of dierenhuiden, net als de binnenvoering en de deur. Bovenin zat een rookgat dat met lijnen open en dicht kon worden gemaakt.

[10]	De Inca’s leefden in Zuid-Amerika en kenden wigwams noch tipi’s.

Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

www op deze website