★ Maarten van Diggelen uit Koudekerk, met het eerste exemplaar dat in zijn bibliografie vermeld staat, en dus ook het eerste werk dat van Karl May in Nederland verscheen, De Oude Dood. (Foto Wim van Noort)

KOUDEKERK – Toegeven zal hij het niet, maar Maarten van Diggelen 2 uit Koudekerk is een beetje Karl May.

Zoals Karl May zich af en toe iets te zeer inleefde in zijn boekenfiguur Old Shatterhand, en zich maar al te graag voor het nageslacht liet vastleggen in de kleding van de zuiver bedachte ruwe woestijnheld Kara Ben Nemsi, zo iets ongeveer.
Een rechtstreeks antwoord volgt dan ook niet op de opmerking dat het haar van Van Diggelen op dezelfde manier gekamd is als dat van de schrijver, en dat hij een zelfde soort snorretje heeft als zijn voorbeeld. „Dat heb ik wel meer gehoord”, klinkt het ontwijkend.

Dezer dagen legde de Karl May-fanaat Van Diggelen de laatste hand aan een bibliografie van de grote Duitse reisavonturenschrijver, van wie elk van ons – en zeker de mannelijke lezers – wel eens iets onder ogen zal hebben gehad.
Een bibliografie die hij binnenkort hoopt uit te geven: „Volgend jaar immers is het honderd jaar geleden dat het eerste Karl May-boek, De Oude Dood, in Nederland verscheen. Dat leek mij een mooie gelegenheid om alle in Nederland verschenen titels keurig op een rijtje te zetten.”

De Oude Dood verscheen in een tijd dat iedereen nog geloofde dat Karl May zelf Old Shatterhand en Kara Ben Nemsi was. „May schreef veel van zijn verhalen in de ik-vorm. Daardoor gingen heel veel van zijn lezers denken dat hij de avonturen met Winnetou in het wilde westen en de woestijnbelevenissen zelf meegemaakt heeft. In werkelijkheid is hij pas kort voor zijn dood voor het eerst naar het wilde Westen gereisd.”
„May deed zelf bewust weinig om iets aan dat beeld te veranderen. Hij vond dat eigenlijk wel grappig. Zo liet hij door zijn geweermaker 3 de beroemde wapens uit de boeken namaken, en die toonde hij aan zijn bezoekers, zonder er bij te vertellen dat hij er nooit mee geschoten had.”

1890-1900, zo blijkt uit de bibliografie van Van Diggelen, zijn de grote jaren van Karl May in Nederland geweest. Daarna volgde de grote ontmaskering, niemand geloofde hem meer, wat niet alleen rampzalige gevolgen had voor de boekenverkoop van de grote schrijver, maar hem ook in zijn persoonlijk leven teisterde.

„Zelfs zijn eigen vrouw Emma koos de zijde van zijn tegenstanders, die de meest vreemde details uit zijn verleden oplepelden, zoals een gevangenisstraf die hij in die jaren uitzat. Dat is hem toen uiteraard allemaal niet ten goede gekomen.”

Van Diggelen is zelf in bezit van het leeuwedeel van de in zijn bibliografie aangehaalde titels, zoals de bekende Spectrum-reeks van vijftig delen, die in de zestiger jaren verscheen. Daarnaast heeft hij een origineel exemplaar van De Oude Dood, hele rijen met Duitstalige May-boeken – „om aan de kern te raken moet je de boeken eigenlijk in de moedertaal lezen” – en stapels beschrijvende werken over het ingewikkelde, boeiende en niet zelden in nevelen gehulde leven van Karl May.

„Jammer genoeg is er een heleboel troep verschenen, sterk ingekorte heruitgaves, of soms zelfs boeken waarin de naam Winnetou werd misbruikt om maar te kunnen verkopen.”

De bewondering van Van Diggelen voor May kent zowel letterlijk als figuurlijk geen grenzen. Zo toog hij zelf de woestijn in, om de door May veelvuldig beschreven Toearegs te fotograferen voor een door hem vervaardigde dia-serie over zijn held.

Ook kocht hij een heuse cowboy-hoed in het wilde Westen, een prijzig hoofddeksel dat aan de muur van de aan May gewijde zolderkamer van Van Diggelen hangt, en reisde hij vorig jaar naar Radebeul, in de buurt van Dresden in de DDR, waar sinds enige jaren (tot voor kort behoorden de hersenspinsels van de schrijver, vaak religieus van toon immers, niet tot de toegestane lectuur achter de „muur”) een Karl May-museum is gevestigd. Geheel volgens gebruik van zijn idool bouwde de Koudekerker het museum, waarin Karl May de laatste jaren van zijn leven woonde, na, zonder er ooit geweest te zijn.

„Die maquette heeft tot in Oost-Duitsland in de krant gestaan, zo mooi vonden ze het daar dat een Nederlander zich met Karl May bezighield. Ze dachten dat alleen Duitsers zo gek waren.”

„In Duitsland is het allemaal nog een graadje erger. Daar is sinds twintig jaar een Karl May Gesellschaft, een vereniging speciaal voor Karl May-fanaten. Ook worden daar wetenschappelijke studies gedaan naar de duiding van het werk van de schrijver.”

Een onlangs verschenen Duitse bibliografie 4 getuigt van de Gründlichkeit waarmee de Oosterburen hun landgenoot bestuderen: elke pennestreek die May in zijn leven zette, staat vermeld, tot zijn schrijfsels in de kleinste periodieken aan toe.
„Mijn bibliografie is wat minder uitgebreid, ook al omdat er natuurlijk in het Nederlands veel minder verschenen is van Karl May. Compleet is ze echter wel, zeker voor wat de belangrijke werken betreft.”
Volgens Van Diggelen is het lezerspubliek van klassiekers als De Schat in het Zilvermeer in Nederland nog verre van uitgestorven. „Tot mijn verbazing stond er vorig jaar plotseling weer een nieuwe uitgave op stapel. Het is eigenlijk ongelooflijk hoe een buitenlands schrijver als Karl May al honderd jaar het publiek blijvend weet te boeien.”

[1]	In: Rijn en Gouwe, 4 februari 1989.

[2]	Maarten van Diggelen (* 26 mei 1928 , † 23 mei 2020) was een Nederlandse Karl May-verzamelaar en -kenner. Van zijn hand zijn o.a. de maquettes van het geboortehuis van Karl May en Villa „Shatterhand”, die in het Karl-May-Haus in Hohenstein-Ernstthal te zien zijn.

[3]	Bedoeld wordt Oskar Max Fuchs (* 20 maart 1873 , † 1954), vanaf 1895 geweer- en fietsenmaker in Dresden en vanaf 1916 in Kötzschenbroda (sinds 1935 een deel van Radebeul).

[4]	Bedoeld wordt de „Illustrierte Karl May Bibliographie” van Hainer Plaul [m.m.v. Gerhard Klußmeier] (München / London / New York / Paris : K.G. Saur Verlag GmbH & Co. KG , 1989; ISBN : 3598072589).

Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

www op deze website