Een indiaan op een zegel van de Duitse Bondsrepubliek is iets bijzonders, maar wanneer we dan ook nog zien: Karl May 1842-1912, dan dromen velen van ons ongetwijfeld even terug naar hun jeugd, voor velen een periode, waarin de boeken van deze schrijver door jongeren in alle landen van de westerse wereld werden verslonden.
Vijfenzeventig jaar geleden op 30 maart 1912, stierf in Radebeul bij Dresden in de ‘Villa Shatterhand’, de schrijver Karl May. Zonder meer is hij gedurende 100 jaar de meest gelezen duitse schrijver!
De personen die hij in zijn fantasie schiep, zijn zo bekend geworden, dat iedereen weet om wie het gaat wanneer er namen worden genoemd als Winnetou, Old Shatterhand, Kara Ben Nemsi en noem maar op uit de vele beroemde hoofd- en bijfiguren die hij heeft geschapen.
Alles bijeen schreef Karl May 74 boeken. Hij werd geboren op 25 februari 1842 als de vijfde van een gezin van veertien kinderen in het gezin van een wever in het saksische Ernstthal. Hij groeide daar op in grote armoede. Toch wist hij het te brengen tot onderwijzer op een volksschool, waar hij echter spoedig werd ontslagen in verband met een gering vergrijp.
Het gevolg was dat hij maatschappelijk in een noodsituatie terecht kwam en mede door zijn rijke fantasie geraakte hij op het hellende vlak. Fraude en flessetrekkerij kostte hem in
totaal 8 jaar in de gevangenis.
Na zijn ontslag uit de gevangenis in 1874, begon Karl May te schrijven. Eerst waren dat wat streekromans e.d., maar de grote doorbraak bereikte hij met zijn ‘reisverhalen’, die vanaf 1892 in boekvorm verschenen. May schildert daar in de ik-vorm de avonturen en belevemnissen van zijn held, voornamelijk in het ‘wilde westen’ en het nabije oosten. Zijn gefantaseerde berichten waren zo suggestief en hij schilderde de geografische en volkenkundige achtergronden zo kleurrijk, dat tot op heden steeds nieuwe generaties in de ban van zijn verhalen geraken. Over de literaire waarde van zijn werk wordt heel verschillend geoordeeld. De humane tendens en zijn inzet voor onderdrukte volkeren zijn elementen die door velen worden gewaardeerd.
Na 1900 raakte Karl May verwikkeld in diverse processen en negatieve kritieken o.a. in de pers. De openbaarmaking van zijn ‘kriminele jeugd’, de dubieuze wijze waarop er romans van hem werden uitgegeven en aanvallen op zijn literaire kwaliteiten, maakte voor hem in die tijd het leven tot een hel. Op den duur kostte het hem zelfs zijn gezondheid.
Toch schreef hij in die tijd nog drie boeken ‘En vrede op aarde’ 2, ‘In het rijk van de zilveren leeuw’ 3 en ‘Ardistan en
Dschinnistan’ 4.
Op 22 maart 1912, acht dagen voor zijn dood, hield hij in Wenen voor meer dan 2000 toehoorders een voordracht waarin hij leven en werk verdedigde, alsmede de pacifistische
leer van Bertha von Suttner 5 (Nobelprijs) propageerde. Zij sprak dan ook na zijn dood de woorden: In deze ziel gloeide het vuur van het goede’.
Deze Bertha von Suttner was overigens niet de eerste de beste, want zij was het die Alfred Nobel 6 indertijd stimuleerde tot het instellen van de vredesprijs, die zij overigens zelf in 1905 kreeg. Zweden eerde haar o.a. met een zegel.
Overigens de indiaan op de zegel van de Bondsrepubliek is inderdaad de beroemde ‘Winnetou’
Originele, Duitse titel: „Und Friede auf Erden”; dit boek werd in 1904 als Band 30 in de Gesammelte Werke, toen nog: Gesammelte Reise-Erzählungen geheten, van Karl May opgenomen.
Originele, Duitse titel: „Im Reiche des silbernen Löwen”; deze vierdelige roman bestaat inhoudelijk uit twee delen: de eerste twee zijn als avonturenromans geschreven vóór Karl Mays Oriëntreis (ze werden in 1898 als Band 27 en 28 in de Gesammelte Werke, toen nog: Gesammelte Reise-Erzählungen geheten, van Karl May opgenomen) en de laatste twee zijn na diezelfde reis geschreven als „symbolische werken” (en die werden in 1902 resp. 1903 in de Gesammelte Werke, toen nog: Gesammelte Reise-Erzählungen geheten, van Karl May opgenomen). In 1913 werd de roman in aanzienlijk gewijzigde vorm opgenomen in de Gesammelte Werke van de Karl-May-Verlag, onder de respectievelijke titels „Der Löwe der Blutrache” (Band 26), „Bei den Trümmern von Babylon” (Band 27), „Im Reiche des silbernen Löwen” (Band 28) en „Das versteinerte Gebet” (Band 29).
Originele, Duitse titel: „Ardistan und Dschinnistan” (twee delen: tegenwoordig „Ardistan” en „Der Mir von Dschinnistan”, Gesammelte Werke, Band 31-32).
Wat gek genoeg ontbreekt in deze opsomming van Mays latere werk, zijn „Winnetou IV” (in 1910 als laatste boek van Karl May’s Gesammelte Reise-Erzählungen door Friedrich Ernst Fehsenfeld uitgegeven; in 1914 werd de titel veranderd in „Winnetous Erben” en is sindsdien Gesammelte Werke, Band 33) en zijn autobiografie, „Mein Leben und Streben” uit 1910, sinds 1917 opgenomen in „»ICH« Karl May • Leben und Werk” als Band 34 van Karl May’s Gesammelte Werke.
Bertha von Suttner (voluit: Bertha Sophia Felicita Freifrau von Suttner, geborene Gräfin Kinsky von Wchinitz und Tettau, * 9 juni 1843 , † 21 juni 1914), was en Oostenrijkse pacifiste en schrijfster. Zij was in 1905 de eerste vrouw die de Nobelprijs voor de Vrede kreeg, vooral vanwege haar in 1899 gepubliceerde roman „Die Waffen nieder!”. Zij overleed exact één week vóór de aanslag op Franz Ferdinand, die de aanleiding zou worden tot een van de ernstigste oorlogen aller tijden.
Alfred Nobel (voluit: Alfred Bernhard Nobel, * 21 oktober 1833 , † 10 december 1896) was een Zweeds chemicus en industrieel. Het bekendst is zijn uitvinding van het dynamiet in 1866, hoewel hij ook een reeks andere explosiemiddelen heeft uitgevonden en gefabriceerd. Het chemische element Nobelium is naar hem genoemd. Nobel bepaalde in zijn testament dat van de rente van zijn kapitaal van circa 32 miljoen Zweedse kronen elk jaar op zijn sterfdag (10 december) vijf Nobelprijzen moesten worden uitgereikt. Hiertoe moest de Nobelstichting worden opgericht. In zijn testament stelde hij vast dat de prijzen bestemd moesten zijn „voor hen die in het afgelopen jaar aan de mensheid het grootste nut hebben verschaft.”
Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.
Terug naar de Karl May-startpagina.
Terug naar de Apriana-startpagina.
Na zijn ontslag uit de gevangenis in 1874, begon Karl May te schrijven. Eerst waren dat wat streekromans e.d., maar de grote doorbraak bereikte hij met zijn ‘reisverhalen’, die vanaf 1892 in boekvorm verschenen. May schildert daar in de ik-vorm de avonturen en belevemnissen van zijn held, voornamelijk in het ‘wilde westen’ en het nabije oosten. Zijn gefantaseerde berichten waren zo suggestief en hij schilderde de geografische en volkenkundige achtergronden zo kleurrijk, dat tot op heden steeds nieuwe generaties in de ban van zijn verhalen geraken. Over de literaire waarde van zijn werk wordt heel verschillend geoordeeld. De humane tendens en zijn inzet voor onderdrukte volkeren zijn elementen die door velen worden gewaardeerd.
Na 1900 raakte Karl May verwikkeld in diverse processen en negatieve kritieken o.a. in de pers. De openbaarmaking van zijn ‘kriminele jeugd’, de dubieuze wijze waarop er romans van hem werden uitgegeven en aanvallen op zijn literaire kwaliteiten, maakte voor hem in die tijd het leven tot een hel. Op den duur kostte het hem zelfs zijn gezondheid.
Toch schreef hij in die tijd nog drie boeken ‘En vrede op aarde’ 2, ‘In het rijk van de zilveren leeuw’ 3 en ‘Ardistan en
Dschinnistan’ 4.
