Ware het niet dat de Europese pers overstroomd is met een stortvloed uiterst diepzinnige beschouwingen over Karl Marx 2, ik zou bij de honderdste verjaardag van zijn dood er het zwijgen toe hebben gedaan. De aanblik van zoveel bespiegelingen gaf mij een onbedwingbare lust eindelijk eens van mijn afwijkende opvatting te getuigen.
Mijn scepsis jegens Karl Marx dateert niet van vandaag of gisteren. De politieke betekenis van de baardige profeet vroeg onderkennend, greep ik als economie-student terstond de gelegenheid aan mijn kennis omtrent hem te verrijken toen aan de Amsterdamse universiteit een privaat-docent in het marxisme werd toegelaten; in die dagen een onvoorstelbaar schokkende gebeurtenis.
De docent was een alleraardigste man, een accountant genaamd Sam de Wolf 3. Zijn vrienden in het inmiddels legendarische café De IJsbreker aan de Weesperzijde, waar veel intellectuele “rooien” bijeen plachten te komen, zeiden over Sam de Wolf: niet te verwarren met W. de Wolf, die óók in een kwaad gerucht staat 4.
Karl May en Marx
Veel baat heb ik bij zijn colleges niet gevonden; ik beet op „Das Kapital” mijn tanden stuk en kwam geleidelijk tot de slotsom, dat ik het een onleesbaar en onverteerbaar quasi-geleerd boek vond, vol onbewezen stellingen en nutteloze uitweidingen. Het verbaasde me dan ook niet dat ik later in de economische, wetenschappelijke literatuur zijn naam zelden tegenkwam. Trouwens, in geen enkele studierichting. Nergens is gebruik gemaakt van, en voortgebouwd op, zijn gedachtengangen. Net als zijn even beroemde landgenoot Karl May, die over Indianen schreef zonder ooit in Amerika te zijn geweest, schreef Karl Marx over dingen met de vrijmoedigheid van een man die er niet veel van weet.
Wat een profeet! Niet één van zijn voorspellingen is uitgekomen. De arbeiders is de méérwaarde van hun arbeid duidelijk niet onthouden. De kapitalisten zijn niet rijker en rijker geworden. De arbeiders zijn niet “verelendet” en tenslotte uitsluitend gekleed gegaan in hun ketenen. De arbeiders hebben de kapitalisten niet bij de strot gegrepen en de “dictatuur van net proletariaat” gevestigd.
De oorzaak van die valse profetieën? Karl Marx zag in Engeland het ontstaan (door de industriële revolutie) van wat hij “het kapitalistische stelsel” noemde. Een uitstekende aanduiding, want voor het eerst maakte de economie gebruik van “kapitaalgoederen”. Door ten onrechte te veronderstellen, dat die kapitaalgoederen altijd het eigendom zouden blijven van particuliere ondernemers en ten onrechte aan te nemen, dat die de arbeiders altijd zouden uitbuiten, gaf hij die aanduiding “kapitalisme” een verwerpelijk karakter mee, zodat het woord nauwelijks verstandig gebruikt kon worden. Erger is, dat hij niet begreep dat de revolutionaire doorbraak van die nieuwe industrialisatie en de trek van duizenden arbeiders naar de steden, die hen nog niet konden huisvesten, geweldige, maar tijdelijke spanningen teweeg brachten. Evenmin, dat de arbeidersmassa in het democratische kapitalisme tot een formidabele macht zou uitgroeien. Als kiezersblok oefent de menigte politieke invloed uit, als vakbondsleden grote sociale macht en als consumenten dwingen zij de kapitalistische producenten zich naar hun wensen te richten.
In naam van Marx
Het kapitalistische stelsel is niet ingestort. Het moderne kapitalisme bloeit en bezorgt de mensen welvaart. Méér welvaart, naarmate er minder vrijheid aan banden wordt gelegd. Alleen daar waar wordt geregeerd in naam van Marx – helaas éénderde van de wereld – daar zijn de arbeiders er “verelendet” aan toe. Miserabel arm en onvrij.
De Staat sterft er niet af, wordt integendeel een afgrijselijke gezichtsloze tiran. Het enige waar Karl Marx de hele vrije wereld mee opgescheept heeft, is het afschuwelijke begrip “klassenstrijd”, dat de stemming in menige samenleving en in menige onderneming kan vergiftigen.
Een symbool
Géén goede profeet, géén grote theoreticus. Toch natuurlijk een belangrijk man en een historische figuur. Omdat hijzelf en zijn onleesbaar dikke boek een symboolfunctie kregen. Niet om wat hij zei en schreef is hij van belang, maar om wat anderen daar mee konden doen.
Iets soortgelijks kan men van de jong gedode Jezus 5 zeggen. Maar wat uit diens mond opgetekend werd, is leesbaar. En nobel. Hij preekte de liefde. Karl Marx de afgunst. En de strijd.
In: De Telegraaf, 26 maart 1983. Mr. G. B. J. Hiltermann (voluit: Mr. Gustavo „Guus” Bernardo José Hiltermann, * 1 mei 1914 , † 15 juli 2000) was een conventioneel, rechts-liberaal journalist, jurist, indoloog, politiek commentator, uitgever en gepromoveerd wetenschapper. Verreweg de meeste landelijke bekendheid verwierf hij met zijn wekelijkse radiocommentaar op de internationale politiek: De toestand in de wereld, door mr. G. B. J. Hiltermann, gepresenteerd in AVRO’s Radiojournaal op zondagmiddag om 1 uur. Hij begon hiermee in oktober 1956 en de laatste werd uitgezonden op 22 november 1999.
Karl Marx (* 5 mei 1818 , † 14 maart 1883) was een Joods-Duitse – vanaf 1849 statenloze – filosoof, econoom, historicus en criticus van kapitalisme en religie. In zijn „Manifest der Kommunistischen Partei” (geschreven samen met zijn handlanger Friedrich Engels, * 28 november 1820 , † 5 augustus 1895) en vooral in „Das Kapital” ontvouwde hij een van de gruwelijkste en verderfelijkste politieke systemen uit de wereldgeschiedenis.
Sam de Wolff (voluit: Salomon de Wolff, * 13 augustus 1878 , † 24 november 1960) was een accountant, econoom, politicus en zionist. Van zijn publicaties zijn bekend: „Het economisch getij. Bijdrage tot de verklaring van het conjunctuurverschijnsel”, „De huidige conjunctuur”, „De crisis”, „Het heldenleven en de levende leer van Karl Marx” en „Geschiedenis der joden in Nederland. Laatste bedrijf”.
Jezus (* ± 4 v.C. , † ± 30 n. C.), ook wel Jezus Christus of Jezus van Nazareth genoemd en door christenen als zoon van God beschouwd, is de grondlegger van de christelijke godsdienst.
Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.
Terug naar de Karl May-startpagina.
Terug naar de Apriana-startpagina.
Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.
