Bonn – Engeland is trots op z’n Sherlock Holmes museum 2 en op de Sherlock Holmes-kenners die in moeizaam speurwerk uitvissen welke pijptabak de grote detective rookte en waar hij zijn slobkousen kocht. Welnu, Duitsland hoeft voor de Britten geen duimbreed opzij te gaan: Duitsland heeft zijn Karl May. Ouderwets? Verre van dat: Karl May is nog steeds modern en springlevend.
In de Beierse stad Bamberg staat het pelgrimsoord voor alle vereerders van de Meester: het Karl May Museum. Daar kan men de authentieke werkkamer en bibliotheek van de Indianen-auteur bekijken. Met zijn romantische, echt-negentiende-eeuwse vertrekken met wanden vol boeken en veel exotische zaken zoals krissen, assagaaien en Oosters koperwerk.
De geweren aan de muur lijken zojuist te zijn opgehangen door Old Shatterhand en de waterpijp smeult nog van Kara Ben Nemsi.
Eigenlijk heeft Bamberg niets met Karl Ma yte maken. De schepper van Winnetoe schreef zijn ontzagwekkende oeuvre in het tegenwoordige Oostduitse plaatsje Radebeul bij Dresden.
Daar was oorspronkelijk een bloeiend Karl May Museum gevestigd. De communistische ideologen echter beschouwen Old Shatterhand als een knecht van het vroeger kapitalisme.
De weduwe 3 van May’s uitgever 4 is er toen in geslaagd om de hele collectie in veiligheid te brengen naar West-Duitsland.
Het stille heiligdom in Bamberg is niet het enige bedevaartsoord voor Karl May vereerders. Zeker even beroemd is Bad Segeberg, een kuurplaatsje in Sleeswijk-Holstein, niet ver van Lübeck.

Rotspartij

Bad Segeberg heeft zo mogelijk nog minder met Karl May te maken dan Bamberg, maar het bezit een imposante rotspartij, die zo uit de Karl Mayboeken lijkt weggelopen. Wie kijkt naar deze grillige rotswand vol kruip- en sluipgaten, meent onwillekeurig hoofdtooien zien bewegen of boernoezen van Bedoeïnen en stiekem om een hoekje schuivende geweerlopen.
Voor dit grandioze decor zijn bijna vanzelf de Karl May Spelen ontstaan die elke zomer in Bad Segeberg worden gehouden.
Dan herleven de kleurige romans met gestamp van paardehoeven, met kruitdamp, heldenmoed en een wir-war van bont uitgedoste figuren. De Spelen, als amateurtoneel begonnen, zijn zo meeslepend, dat beroepsacteurs van naam hun vakantie eraan geven om belangeloos mee te doen.

Indiaan

Een centrale figuur in de Karl May-cultus is een echte indiaan, een Cherokee. Hij heet Buffelzoon Lange Lans 5. Ingewijden mogen hem Nicky noemen. Nicky (nu 46) is geboren in een eenvoudige wigwam in Denver (Colorado).
Twintig jaar lang heeft hij als sergeant gediend in het Amerikaanse leger. Daarna keerde hij de armee der bleekgezichten met vervroegd pensioen de rug toe. Sindsdien wijdt hij zich geheel aan het indiaan-zijn.
In Bamberg is hij de gids en schatbewaarder van het Karl May Museum. Als Nicky, met zijn koper-rode huid en adelaarsneus, Winnetoe’s Zilverbuks eerbiedig van de wand neemt, vervalt ook de luidruchtigste bezoeker in een bedremmeld zwijgen.
Soms reist Nicky in opdracht van het museum naar Amerika. Daar koopt hij dan in bevriende wigwams verse strijdbijlen, vredespijpen en berentanden voor de collectie.

Triomfen

Onnodig te zeggen dat de oersterke twee meter lange Nicky ook steevast heldenrollen vervult bij de Spelen in Bad Segeberg. De reis van Beieren naar Sleeswijk-Holstein maakt de Buffelzoon in zijn grote Mercedes, die hij toepasselijk met bisonvellen heeft bekleed.
Kortom: Karl May is actueler dan ooit. Duizenden lezen, herlezen en bestuderen zijn werken. Eén van hen, de Münchense ambtenaar Gerd Frank (25), vierde onlangs triomfen in de televisiequiz „Alles of niets”. Frank heeft elk van de 73 Karl Mayboeken minstens twaalf maal gelezen en hij kan elk avontuur vrijwel dromen. (Zijn vrouw droomt er ook van).
In Bad Segeberg is, in het kielzog van de Spelen, een complete huisindustrie verrezen. In nijvere thuisarbeid vervaardigen de Segeberges Indiaanse souvenirs, zoals moccasins, tomahawks en geborduurde hoofdbandjes voor squaws.

Club

Weer andere inwoners zijn zo gegrepen door de Spelen, dat zij van geen ophouden weten en een „Club van Zondagindianen” hebben opgericht.
Deze vereniging komt elk weekeinde bijeen in een eigen tentenkampje om zich daar te bekwamen in lassowerpen en het geven van rooksignalen. Dan snorren de gevederde pijlen, roffelen de paardehoeven.
Waar blijft, vergeleken bij dit alles, Engeland, met zijn bleke Sherlock Holmes? Precies: nergens. Ugh!

[1]	In: De Vallei, 20 februari 1970. Op 7 februari 1970 was hetzelfde artikel, in vrijwel dezelfde bewoordingen, maar dan onder de titel „Karl May nog springlevend” al verschenen in het Algemeen Dagblad; daar wordt ook de naam van de auteur onthuld: Wim Hoffman.

[2]

Sherlock Holmes (* „6 januari 1854”, † „onbekend”) is de hoofdpersoon uit een serie detective-boeken (d.w.z. vier boeken en zesenvijftig korte verhalen) van de Britse schrijver Sir Arthur Conan Doyle (geboren als Arthur Ignatius Conan Doyle, * 22 mei 1859 , †, 7 juli 1930). Het Sherlock Holmes Museum is gevestigd tussen de huisnummers 237 en 241 Baker Street in Londen.

[3]	Katharina Schmid-Barthel (* 1 september 1898 , † 29 december 1974) was sinds 1914 administratief medewerkster van het Karl-May-Verlag te Radebeul, sinds 1921 de vrouw en vanaf 1951 de weduwe van Dr. Euchar Albrecht Schmid.

[4]

Dr. Euchar Albrecht Schmid (* 29 augustus 1884 , † 15 juli 1951) was op 1 juli 1913 samen met Friedrich Ernst Fehsenfeld en Klara May oprichter van het Karl-May-Verlag. Op 28 november 1913 werd vastgelegd dat Schmid tot het einde van de wettelijk bepaalde auteursrechten de enige uitvoerend directeur van de uitgever zou zijn; dat zou dus 1943 zijn, maar voor die tijd werden alle geldende auteursrechten in Duitsland door een wetswijziging verlengd tot vijftig jaar en zo bleef Schmid tot kort voor zijn dood directeur. In 1950 droeg hij de leiding van de uitgeverij over aan zijn oudste zoon, Joachim Schmid (* 29 juni 1922 , † 10 januari 2003). Ook alweer in verband met rechten, maar ook van de politieke spanningen tussen de BRD en de DDR werd Joachim tussen 1950 en 1960 de enige directeur van Verlag Joachim Schmid in Bamberg. In 1960 werd er een verdrag gesloten met de Karl-May-Stiftung in Radebeul en mocht de uitgeverij in Bamberg zich weer Karl-May-Verlag noemen; Joachim bleef daarvan directeur van 1960 tot 1993, maar nu met zijn beide jongere broers Lothar (* 10 mei 1928 , † 18 mei 2013) en Roland (* 15 mei 1930 , † 4 januari 1990). Van 1993 tot 2003 was Lothar de enige directeur, van 2003 tot 2007 was hij dat samen met zijn zoon Bernhard (* 29 maart 1962) en vanaf 2007 is Bernhard – de derde generatie – de enige directeur van de uitgeverij. Een vierde zoon van Dr. Euchar Albrecht Schmid, Wolfgang (* 1924) is in de oorlog aan het oostfront gesneuveld.

[5]

Silkirtis Nichols (ook wel Buffalo Child Long Lance genoemd, * 23 juni 1923) is een indiaanse acteur van de Cherokee. Als soldaat van de US Army kwam hij na de oorlog in West-Duitsland terecht; sinds 1963 speelde hij in de musical „Anniet get your gun”, vanaf 1965 bij de Segeberger Karl-May-Festspiele. Van 1966 tot 1971 leidde hij het Karl-May-Museum in Bamberg en daarna ging hij weer terug naar zijn vaderland; maar in 1977 keerde hij terug naar Duitsland, waar hij tot 2000 optrad in shows.

Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

www op deze website