JAN DE HARTOG 2 wordt in Holland een even uniek verschijnsel als Karl May dat was in Duitsland. Beiden hanteren zij een vloed van woorden in de blijmoedige overtuiging dat zij ‘de’ waarheid spreken, en daarbij worden zij gevoed door een paar vooropgezette denkbeelden die merkwaardig veel overeenkomst met elkaar vertonen. De spanning in hun boeken wordt altijd naar de top gevoerd door de personages in extreme situaties te plaatsen: doden of gedood worden, slachtoffer zijn van oorlog (d.w.z. van ‘de omstandigheden’), op de proef gesteld worden door ontberingen (honger, dorst, pijn enz.). Beide schrijvers voeren mannen-gemeenschappen ten tonele, waar de behoefte aan tederheid in een mens zich ook in hoofdzaak tussen mannen uit.
KAPITEIN HARINXMA, de gezagvoerder van Neerlands sterkste sleepboot die tijdens de oorlog dienst moet doen op de konvooiroute van IJsland naar Moermansk, staat dichter bij ons dan de helden van Karl May. Het Wilde Westen in de romantische zin is tegenwoordig nog minder geloofwaardig dan het al was in de tijd van Karl May, maar de zee is nog dezelfde als in de dagen van Homerus. Over naar de zee dan! Misschien waagt Jan de Hartog zich nog wel eens aan de ruimtevaart en als hij het doet zullen weer honderdduizenden zijn verhalen lezen.
Jan de Hartog heeft verstand van de zee en de ‘lieden’ die daarop varen, terwijl Karl May nooit een Indiaan heeft gezien. Misschien dat alleen daarom de kapitein een mens is die wij goed kunnen aanvoelen, anders dan de schimmige figuren van Karl May. Toch kan De Hartog het al dadelijk niet laten zijn held met een mythe te omgeven. De jonge Harinxma doet de ongelooflijkste dingen. In dikke mist met een sleep van twaalf of meer tjalken achter zijn sleepboot weet hij puur ‘op zijn gevoel’ een bepaalde boei te vinden die hij vinden moet om niet aan de grond te raken. Zulke topprestaties levert hij vaker. Duitse vliegtuigen deren hem nauwelijks. Lucky Lindy! Harinxma heeft altijd geluk, bij hem moet je varen, zeggen de zeelui tegen elkaar als zij in de pub zitten en een biertje drinken. Zulke verhalen doen ook in vredestijd de ronde in de zeevaart.
HET verhaal is boeiend, men leest het achtereen uit, al voelt men zich een beetje ‘bekocht’ na afloop, net als na het lezen van een detective-roman met een gezochte ontknoping. Bovendien, als men het verhaal wil leren kennen, zonder alle bijzonderheden omtrent de ‘manoeuvres’ etc. kan men volstaan met het lezen van M a r y, de novelle die door Elsevier sinds jaren voor f 2,- in de handel wordt gebracht.
Jan de Hartog (* 22 april 1914 , †, 22 september 2002) was een Nederlands schrijver van vooral romans over de scheepvaart, waarvan het bekendste „Hollands Glorie” is.
Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.
Terug naar de Karl May-startpagina.
Terug naar de Apriana-startpagina.
