[Over nieuwe boeken van Ingeborg Bachmann 2 („Gedichte, Erzählungen, Hörspiel, Essays”), Wolfdietrich Schnurre 3 („Funke im Reisig”) en] Arno Schmidt 4 („Sitara und der Weg dorthin – Eine Studie über Wesen, Werk und Wirkung Karl Mays” (Stahlberg Verlag, DM 19,80, ƒ 20,40).
[…]
EEN van de interessantste en veelzijdigste vertegenwoordigers van de moderne Duitse literatuur is Arno Schmidt wiens verhalen, romans en studies helaas lang niet zo bekend zijn als ze op grond van hun kwaliteit verdienen. Verhalen als L e v i a t h a n en romans als B r a n d s H a i d e, A u s d e m L e b e n e i n e s F a u n s en D a s s t e i n e r n e H e r z behoren tot het beste en origineelste wat de Duitse literatuur na 1945 heeft geproduceerd. Schmidts volstrekt unieke stijl en dictie is niet alleen te danken aan zijn bewondering voor de methodes van Lewis Carroll 5, die hij als de vader van de moderne literatuur beschouwt, maar vooral aan zijn eigen taalkundig en stilistisch onderzoek dat Schmidt zuivere literatuur of ook wel literair grondslagenonderzoek noemt: het ontwerpen van nieuwe zinvolle woordcombinaties en structuurmodellen, ter wille van een weergave van de werkelijkheid die aan de hoogste eisen voldoet en tegelijkertijd voor de intelligente lezer verstaanbaar blijft. Schmidt gebruikt zijn linguïstische en psychologische kennis niet alleen voor nieuw eigen werk maar ook om het werk van anderen te analyseren.
IN zijn laatst verschenen studie wordt Karl May doorgelicht: S i t a r a u n d d e r W e g d o r t h i n. In een grondige tekstanalyse van de meest betrouwbare uitgave van Karl Mays werk toont Schmidt, steunend op methodes en middelen die dieptepsychologie en taalwetenschap hem aan de hand doen, onweerlegbaar aan dat zowel de wildwest- als de oriëntaalse verhalen fantasieën zijn van een homoseksueel, die zijn onvergetelijke ervaringen, opgedaan in tuchthuis en gevangenis trachtte te verdringen. De analyse van deze transformaties van homoseksuele lustvoorstellingen is een adembenemend relaas, geschreven in een stijl die virtuoos de methode hanteert, waarmee May zich onbewust prijsgeeft. Vreemd dat niemand ooit eerder op het idee is gekomen, want al leest men over de onbewuste verbale verdringingstrucjes en de onthullende symboliek heen, te raden blijft er eigenlijk niets. Winnetou: ’. 6 En Schmidt merkt volkomen terecht op: ‘Man nenne mir einen Schriftsteller der seinen Lesern ein Ideal gegeben hat, wie diesen Winnetou. What a man! Aber ich will mir und dem Leser wohlfeile Ironie ersparen und mich lediglich auf die Frage beschränken: wenn Ihnen ein Bekannter, oder Junge, von seinem Freunde in Wendungen der obigen Art vorschwärmte, was würden Sie dann denken? –
: ! ? ! – Sehr richtig; einverstanden.’ 7
Ingeborg Bachmann (* 25 juni 1926 , † 17 oktober 1973) was een Oostenrijks dichteres en prozaschrijfster, wier bekendste werk de roman „Malina” uit 1971 was.
Arno Schmidt (* 18 januari 1914 , † 3 juni 1979) was een Duits auteur, wiens bekendste werken „Das steinerne Herz” (1956), „Die Gelehrtenrepublik” (1957) en „KAFF auch Mare Crisium” (1960) zijn.
Hij heeft in diverse essays geponeerd dat Karl May een prominente plaats in de Duitse literatuurgeschiedenis verdient, maar in zijn bekende werk „Sitara und der Weg dorthin – Eine Studie über Wesen, Werk und Wirkung Karl Mays” (dat in het krantenartikel van H. Mulder gerecenseerd wordt) probeerde hij aan te tonen dat Karl May een verkapte homo was, hetgeen door Heinz Stolte en Gerhard Klußmeier in hun brochure „Arno Schmidt & Karl May” afdoende weerlegd werd.
Lewis Carroll (pseudoniem van Charles Lutwidge Dodgson, * 27 januari 1832 , † 14 januari 1898) was een Engelse wiskundige, logicus en lector aan de Universiteit van Oxford. De hoofdpersoon uit zijn beroemdste boek, „Alice’s Adventures in Wonderland’ is gebaseerd op Alice Liddell (* 4 mei 1852 , † 16 november 1934), een dochter van een collega-docent van hem aan de Universiteit van Oxford, Henry Liddell (* 6 februari 1811 , † 18 januari 1898), die samen met Robert Scott (* 26 januari 1811 , † 2 december 1887) het grote Grieks-Engelse lexicon schreef, dat tot 2021 wereldwijd toonaangevend was.
Al deze woorden worden door Schmidt in één lange volzin achter elkaar gezet, waardoor je inderdaad de indruk krijgt dat het om een homo-erotische beschrijving gaat. Maar de heer (of mevrouw?) Mulder merkt al op: „Vreemd dat niemand ooit eerder op het idee is gekomen.” Zo vreemd is dat niet, want Schmidt heeft deze delen van Winnetou’s beschrijving uit verschillende delen van Karl Mays werk gehaald en ze hier met opzet bij elkaar geplaatst om zijn „gelijk” te bewijzen.
Vóór in invoering van de Mammoetwet stonden Nederlanders op eenzame hoogte binnen Europa wat betreft de beheersing van de drie moderne vreemde talen en daarom hoefde de heer (of mevrouw?) zich natuurlijk niet de vraag te stellen of de lezers van Het Parool wel in staat waren om deze Duitse citaten te lezen. Ettelijke „onderwijsvernieuwingen” later ligt dat helaas wat anders en daarom was de webmaster zo vriendelijk om de twee lange citaten te vertalen:
‘Een perfecte mannelijke schoonheid, prachtig, blauwglanzend haar, brede krachtige schouders, een elastische taille – zijn ogen, deze donkere, fluweelachtige ogen, waarin al naar gelang van de omstandigheden een hele wereld vol liefde kon liggen – een baard droeg hij niet, wat dat betreft, was hij een en al indiaan. Daarom kon men de zachte, liefdevol milde en toch zo daadkrachtige kromming van zijn lippen voortdurend zien, deze halfvolle, ik zou bijna willen zeggen, tot kussen uitnodigende lippen.’ en
‘Men noeme mij een auteur die zijn lezers zo’n ideaalbeeld gegeven heeft als deze Winnetou. Wat een man! Maar ik wil mij en de lezer banale ironie besparen en mij alleen maar tot de vraag beperken: als een bekende, of een jongen, u enthousiast in bovenbeschreven bewoordingen zijn vriend zou beschrijven, wat zou u dan denken? : ! ? ! – Heel juist; akkoord.’
Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.
Terug naar de Karl May-startpagina.
Terug naar de Apriana-startpagina.
