Karl Mays beroemde verhaal over Apachenkrijger Winnetou en zijn bekoorlijke zuster Nscho-tschi, die verliefd wordt op de pelsjager Old Shatterhand, zal weldra in kleuren te zien zijn op het witte doek. PANORAMA kan u reeds enige opnamen uit de film tonen en koos hiervoor de bij de jeugd zo geliefde vorm van beeldroman

KARL MAY, evenals Jules Verne 2 een der grootste fantasten van vóór en rond 1900, was vorig jaar een halve eeuw dood. De rechten van zijn bijna zeventig werken omvattende oeuvre 3 zijn nu verjaard en op de boekenmarkt kan je dat merken. Er is een explosie gaande op het gebied van de reis- en avonturenroman. Winnetou, Old Shatterhand en Kara Ben Nemsi rollen onophoudelijk van de pers in pocketgedaante. In Nederland zijn vijfentwintig Karl-May-deeltjes, in totaal achtduizend bladzijden tellend, herdrukt. Wie ze leest of herleest, zou niet zeggen, dat ze omstreeks opa’s geboorte werden geschreven. De tekst is niet eens ingrijpend herzien. Er zijn alleen daar veranderingen aangebracht, waar de oude heer May achteloos figuren laat opdraven, die hij in vorige afleveringen bloedig liet sneven.
Er zit nog steeds brood in zijn werk. Ze zeggen, dat de met televisie en stripverhalen verwende jeugd bezig is leeslui te worden, maar dit gaat niet op, waar het Winnetou en consorten betreft. Want de tieners van tegenwoordig lopen er al even hard mee weg als indertijd hun vaders en grootvaders deden.
Ondanks (of dank zij?) deze verjaring is de zich in krijgstonelen uitputtende veelschrijver dus begiftigd met het eeuwige leven. Zelfs een zo vreedzaam man als dr. Albert Schweitzer 4, die uit principe nog geen vlieg doodslaat, zegt dat Karl May van alle tijden is. En dr. Albert Einstein 5, de geniale geleerde, die zesenzeventig jaar oud werd, verklaarde kort voor zijn dood, dat de auteur in menig opzicht nog steeds veel in zijn leven betekende.
Nu de uitgevers May onbeperkt nadrukken, laat de filmindustrie zich haar kans niet ontgaan. Er wordt gewerkt aan een groots opgezette Winnetourolprent in kleuren. Alle voorgaande versies – en dat waren er héél wat 6 – zullen in de schaduw worden gesteld. De eerste Winnetoufilm werd in 1920 gemaakt 7. De geestelijke vader was toen al acht jaar dood en begraven. Hij stierf op 30 maart 1912 te Radebeul bij Dresden, zeventig jaar oud, en iedereen wist, dat hij ruim een tiende deel van zijn leven in gevangenissen had gezeten.
Karl May, zoon van een behoeftige wever in het Oostduitse Hohenstein-Ernstthal, was als kind blind en als jongeman kleptomaan. Hij drukte respectievelijk kaarsen, een horloge, bontkleding en een kinderwagen achterover. Bovendien gaf hij zich nogal graag voor officier, dokter en baron uit. In werkelijkheid was hij echter onderwijzer.
Door zijn grote muzikaliteit speelde hij al vroeg piano, orgel en viool. Zijn levendige fantasie en (tot de gevangenisbibliotheek terug te voeren) belezenheid stelden hem in staat om schrijver te worden. Toen hij aan zijn avonturenverhalen begon, had hij waarschijnlijk nog nooit ver gereisd. Pas op latere leeftijd ging hij eens naar Amerika om te zien of er wel Indianen waren.
Zijn veelbewogen leven, dat van vernederingen en triomfen aan elkaar hing, eindigde triest. Als auteur van enkele sterk-realistische liefdesromans raakte hij in een pornografieschandaal betrokken. Hoon, smaad, miskenning en oprakeling van zijn verleden veroorzaakten zijn dood. Maar hij lag nog niet in zijn graf, of men besloot te zijner nagedachtenis een Karl-May-fonds tot instandhouding van een Karl-May-museum te stichten.
Dit museum bestaat nog steeds. Het werd vorig jaar ter gelegenheid van zijn honderdtwintigste geboortedag en vijftigste sterfdag van Radebeul in Oost-Duitsland naar Bamberg in West-Duitsland overgebracht. Men kan er nu zijn penhouder bezichtigen.

[1]	In: Panorama, 2 november 1963. Uit de laatste zin van de inleiding is op te maken dat het verslag in Panorama meer inhield dan alleen de pagina’s 24 en 25 die ik in mijn bezit heb.

[2]

Jules Verne (* 8 februari 1828 , † 24 maart 1905) was een Frans auteur van avontuurlijke reisbeschrijvingen met nieuwe technieken, naar vele delen van de aarde en naar onbekende gebieden zoals de diepzee, het binnenste van de aarde en de maan. Hij wordt vaak gezien als de vader van de sciencefiction. Tot izjn bekendste romans behoren „Voyage au centre de la terre”, „De la terre à la lune”, „Vingt mille lieues sous les mers”, „Autour de la lune”, „Le tour du monde en quatre-vingts jours ” en „Michel Strogoff”.

[3]	Sinds 1960 bestaan de Gesammelte Werke uit zeventig delen. Inmiddels (2022) is de serie gegroeid tot 96 boeken.

[4]	Albert Schweitzer (* 14 januari 1875 , † 4 september 1965) was een Duits medicus, luthers theoloog, filosoof en schrijver; hij ontving in 1952 de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn in woord en daad uitgedragen dogma ‘Eerbied voor al het leven’.

[5]

Albert Einstein (* 14 maart 1879 , † 18 april 1955) was een Duits, later Zwitsers en nog later Amerikaans theoretisch natuurkundige van Joodse afkomst. In 1921 ontving hij voor zijn verdiensten voor de theoretische natuurkunde, en met name voor zijn ontdekking van de wet van het foto-elektrisch effect de Nobelprijs voor de Natuurkunde.

[6]

Er zijn geen voorgaande versies van de Winnetou-verfilming: tot 1962 waren er op de kop af zes verfilmingen naar Karl May, maar dat betreft allemaal verhalen die zich in het Midden-Oosten afspelen. In 1962 werd met „Der Schatz im Silbersee” voor het eerst een verhaal dat zich in Amerika afspeelt verfilmd.

[7]

In 1920 werden alleen „Auf den Trümmern des Paradieses”, „Bei den Teufelsanbetern” en „Die Todeskarawane” gemaakt door Ustad-Film Dr. Droop & Co. Er bestonden plannen voor nog twee films, „Vom Stamme der Verfluchten” en „Old Shatterhand”, maar wegens het uitblijven van elke vorm van succes van de eerste drie films is het bij plannen gebleven. Vgl. ook noot 6.

Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

www op deze website