Lectuur van de middelbare-schooljeugd

Nowee’s ARENDSOOG het meest gelezen boek

Godfried Bomans top-auteur

Onderzoek van het Hoogveld-Instituut


anoniem 1


NIJMEGEN, 29 Juni – „Arendsoog” van J. Nowee is het meest gelezen boek onder de katholieke middelbare schooljeugd, gevolgd door „Het Achterhuis” ven Anne Frank, de „Camera Obscura” van Hildebrand, „Ciske de Rat” van Piet Bakker, „Max Havelaar” van Multatuli, „Don Camillo” van Guareschi, „Ben Hur” van Wallace, „De gebroeders Beekman” van Kortooms, „De kleine Johannes” van Frederik van Eeden en „Bartje” van Anne de Vries.
De meestgelezen auteurs zijn Godfried Bomans, J. Nowee, Antoon Coolen, Jules Verne, Charles Dickens, Karl May, Hildebrand, Anne Frank, Arthur van Schendel en A. den Doolaard.


Deze gegevens komen voort uit een onderzoek van het Hoogveldinstituut te Nijmegen naar het lezen van de leerlingen van de derde klas en hoger van een aantal katholieke middelbare scholen. Wat de oudere middelbare scholier zoal leest, was slechts één van de dingen die men in dit onderzoek wilde achterhalen. Op twee manieren heeft men getracht daar inzicht in te verkrijgen Enerzijds werden de leerlingen vragen voorgelegd, die hen de gelegenheid gaven zelf boeken en schrijvers te noemen. Daarnaast hebben de enquêteur een lijst van boeken opgesteld en gevraagd, wat hiervan bekend was. De antwoorden op de eerste reeks vragen moeten nog worden verwerkt. Uit de reacties op de gegeven boekenlijst zijn de bovengenoemde voorkeuren gedestilleerd.
De lijst was samengesteld uit 84 titels, onderverdeeld in een dertiental categorieën. Vier categorieën betreffen de ontspanningslectuur, vier andere de literatuur (literatuurlijst-boeken, bekende Nederlandse auteurs, wereldliteratuur, moderne literatuur), twee betreffende „realistische romans” en „kiosk en biebjes”-boeken. Deze beide laatste werden ingevoerd om na te gaan of de oudere leerlingen op de middelbare school inderdaad, zoals sommigen menen, zeer geïnteresseerd zijn in probleemlectuur, speciaal die met erotische inslag. De zes titels uit de categorie „kiosk- en biebjes-”boeken bleken het merendeel der leerlingen volslagen onbekend. He meest bekend waren de boeken van de literatuurlijst, gevolgd door jongensboeken en avonturenromans (die ook veel door meisjes worden gelezen), boeken over oorlog en jodenvervolging. Onderaan staan „moderne literatuur” en „realistische romans”. Jongens hebben verder voorkeur voor detectiveromans en wereldliteratuur. Meisjes zijn meer bekend met meisjesboeken en damesromans, boeken van bekende Nederlandse auteurs, godsdienstige en dichterlijke werken en een bepaald soort humoristische boeken.

Boeken

In totaal werden 1635 leerlingen bij het onderzoek betrokken, verschillende vormen van middelbaar onderwijs volgend in verschillende streken van Nederland, zodat de gemiddelde percentages slechts een ruwe indicatie geven van de belangstelling der leerlingen voor diverse genres.

Het thans verschenen eerste deel van het rapport, drie banden omvattend, geeft ook nog slechts de kwantitatieve analyse van het verzamelde materiaal; de kwalitatieve komt in het tweede deel later aan de beurt. „Arendsoog” bleek door 83.1 pct der leerlingen gelezen; de aan het begin genoemde tien titels waren aan meer aan 50 pct. der geënquêteerden bekend. „Het Fregatschip Johanna Maria” van Van Schendel aan 38.8 pct, „Hamlet” van Shakespeare aan 33.9 pct, „Suiker” van Hugo Claus aan 17.1 pct, „Het stenen bruidsbed” van Harry Mulisch aan 14.0 pct, „Bonjour Tristesse” van Françoise Sagan aan 13.9 pct, „De Psalmen” van Gabriël Smit aan 7.7 pct, „Eenzaam avontuur” van Anna Blaman aan 6.1 pct, „Uit de doeken” van Simon Vinkenoog aan 2.3 pct.

Auteurs

Bij de auteurs stond dus Bomans bovenaan met 92.4 pct, op hem volgt Nowee met 90.7 pct, Antoon Coolen met F. Bordewijk 64.0 pct, Graham Greene 61.3 pct, Willem Elsschot 60.3, Aart van der Leeuw 54.0 pct, Hugo Claus 37.9, Harry Mulisch 36.6, Gabriël Smit 32.8, Anna Blaman 23.6, Simon Vinkenoog 16.0 pct.
Uiteraard zijn er verschillen in de belangstelling van jongens en meisjes; het meest opvallend bij Helmuth Kirst (jongens 38.4 pct, meisjes 14.5 pct), Karl May (84.6 – 64.2), Jules Verne (83.8 - 68.6). Cissy van Marxveldt blijkt bij 73.0 pct der meisjes in trek tegen bij slechts 7.4 pct der jongens. Sanne van Havelte 68.5 tegen 7.2 pct. Françoise Sagan blijkt vooral bij MMS-meisjes populair te zijn, met Daphne du Maurier en Multatuli. Gymnasiummeisjes prefereren Marsman, Smit, Breedveld, Carmiggelt, P. G. Woodehouse.
Er zijn ook verschillen tussen stad en platteland. Op het platteland lezen de leerlingen opvallend veel oorlogsboeken, in de steden humoristische boeken en detectiveromans en uitgesproken meisjesboeken. Tegenover Kortooms op het platteland wordt Paul Gallico meer in de steden gelezen.
Het onderzoek van het Hoogveldinstituut heeft zich verder uitgestrekt. We zullen in dit voorlopig overzicht slechts enkele punten aanstippen. De invloed van het huiselijk milieu op het lezen werd eveneens nagegaan. Bij 20.1 pct der leerlingen wordt thuis „vaak” over boeken gepraat, bij 71 pct soms, bij 9 pct nooit. Er is samenhang met de aard van het gezin; voor dit onderzoek werd een indeling in drie milieus gemaakt aan de hand van het beroep van de vader. In het intellectueel „hogere” milieu wordt meer over boeken gepraat dan in het „middelbare” en „lagere”.
De samenhang met het vrijetijdsprobleem werd eveneens onderzocht. Voor 42.5 pct is de sport een belemmering voor het lezen, voor slechts 20.9 pct de televisie. 30.1 pct leest één boek in de maand, 44 pct één boek in de week; 94 pct leest één boek of meer in de maand. MMS-leerlingen blijken het meest te lezen, gevolgd door de HBS-ers; de gymnasiasten lezen het minst.
Waar halen zij hun lectuur vandaan? 66.3 pct leent, 15.2 pct koopt, 4.8 pct krijgt, 13.7 pct haalt het thuis uit de bibliotheek. Het kopen geschiedt voor 95.2 pct bij de boekhandel, voor 0.2 pct bij de kiosken. Geleend wordt er het meest van de openbare leeszaal en de bibliotheek, ook van vrienden en kennissen, weinig van de winkel bibliotheek (93.2 pct nooit).

Invloed

De derde band van dit eerste deel van het rapport is gewijd aan psychologische aspecten van het lezen. „Het boek blijkt voor de middelbare schooljeugd in sterke mate een eigen wereld te vormen, waarmee hij zich affectief weet te verbinden; dat hiermee voorwaarden voor een werkelijk diepgaande, eventueel positieve of negatieve beïnvloeding geschapen zijn, is duidelijk”, zegt het rapport (deel A, band III, bladz. 87).

De drie banden van het eerste deel (Verantwoording en opzet; Leessituatie van de middelbare schooljeugd; Psychologische aspecten van het lezen) zijn samen voor ƒ 25,- verkrijgbaar bij het Katholiek Lectuurcentrum, in opdracht waarvan het onderzoek werd ondernomen; Kapelstraat 23 bis, Utrecht. Binnenkort zal een beknopte verwerking van de in dit rapport bijeengebrachte gegevens in een hanteerbaar boekje verschijnen.


[1]In Nieuwe Haarlemsche Courant, 2 juli 1963.
Over de uitslag van dit nogal eenzijdige onderzoek berichtten o.a. ook De Telegraaf (29 juni 1963), De Tijd / de Maasbode (29 juni 1963), Het Parool (29 juni 1963), de Leeuwarder Courant (29 juni 1963), het Limburgs Dagblad (29 juni 1963), de Nieuwe Leidsche Courant (29 juni 1963), de Echo van het Zuiden (1 juli 1963), Het Vrije Volk (1 juli 1963), de Nieuwe Tilburgsche Courant (1 juli 1963), het Utrechtsch Nieuwsblad (1 juli 1963), het Algemeen Dagblad (6 juli 1963) en zelfs de Belgische krant De Standaard (10 juli 1963).
De conclusies betreffende de regionale voorkeuren van de lezende Rooms-Katholieke jeugd in alle kranten – die overigens vrijwel alle op hun eigen wijze over dit onderzoek berichten – worden in zowat alle kranten anders geduid; maar net als de onderzoekers gaan zij voorbij aan het feit dat er in het zuiden en oosten van het land procentueel meer katholieken te vinden zijn dan in het westen en noorden. Alleen het Algemeen Dagblad maakte gewag van het feit dat door de onderzoekers niet werd geopenbaard uit wélke 84 schrijvers de jeugdige katholieke lezers mochten kiezen.



Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

Terug naar de Karl May-startpagina.

Terug naar de Apriana-startpagina.



Google
www op deze website