Tijdschriftenmozaïek

Negentiende eeuw in nieuw perspectief


C. T. 1


De grote verdienste van een letterkundig tijdschrift als «Akzente» bestaat erin dat het, benevens de meest radicalen onder de literaire melkbaarden, telkens weer aan mensen met gezag de gelegenheid schenkt de nieuwe kijk op oude thema’s voor te stellen. Ieder nummer bevat altijd een centraal punt dat door een aantal experten wordt belicht. Het jongste nummer (nr. 4 van de lopende jaargang brengt een grondige analyse van de 19 e eeuw, die, uitgaande van zo heterogene figuren als Goethe 2, Baudelaire 3 en Strindberg 4, wel niet poogt dadelijk in deze drie de essentie van de zo vaak ten onrechte als minderwaardig tijdvak opzij geschoven periode aan te geven, maar door de veranderde houding tegenover elk der drie coryfeeën toch probeert een nieuw accent aan te slaan waardoor eventueel verrassende nieuwe vergezichten zich opendoen.

[…] 5

Besloten wordt dit lijvige nummer met een uitvoerig essay van de om zijn Brechtstudie 6 bekende Volker Klotz 7, thans assistent aan de Technische Universität te Berlijn, over niemand minder dan Karl May. De heruitgave van diens verzamelde oeuvre 8 heeft Klotz ertoe verleid eens naar de compositieprincipes, de epische structuren, de motieven en de verteltechniek te speuren. Boeiend is wel het resultaat, maar de formulering blijft nogal aan de lijzige kant. Verrassend is wel het besluit dat het christendom de voornaamste leidraad is geweest voor de uitwerking van Mays epische opgave. Hoewel we natuurlijk al een tijdlang beseffen dat de simpele western door het verlies der bozen en de winst der goeden ook nogal aan de devotelijke kant ligt. Maar het blijft grappig de amusementsliteratuur gebezigd te zien als stof voor een hoogst ernstig literairhistorisch onderzoek.


[1]In De Antwerpse Gids, 10 november 1962.
[2] Johann Wolfgang Goethe (* 28 augustus 1749 , † 22 maart 1832; sinds 1782 von Goethe) was de grootste dichter en dramaturg die Duitsland ooit gekend heeft; daarnaast was hij wetenschapper, romanschrijver, filosoof, natuuronderzoeker en staatsman. Bekende werken van hem zijn (o.a.) „Heidenröslein”, „Wandrers Sturmlied”, „Götz von Berlichingen”, „Die Leiden des jungen Werthers”, „Egmont”, „Iphigenie auf Tauris”, „Torquato Tasso”, „Der Erlkönig”, „Römische Elegien”, „Reineke Fuchs”, „Wilhelm Meisters Lehrjahre”, „Xenien” (samen met Friedrich (von) Schiller);, „Faust. Eine Tragödie”, „Hermann und Dorothea” „Pandora”, „Wilhelm Meisters Wanderjahre”, „Die Wahlverwandtschaften”, „Zur Farbenlehre”, „Aus meinem Leben. Dichtung und Wahrheit”, „Italienische Reise”, „Über Kunst und Altertum”, „West-östlicher Divan”, „Marienbader Elegie”, „Faust. Der Tragödie zweiter Teil” en „Einzelnheiten, Maximen und Reflexionen”.
[3]Charles Baudelaire (voluit: Charles Pierre Baudelaire, * 9 april 1821 , † 31 augustus 1867) was een Frans dichter en kunstcriticus. Bekende werken van hem waren „Les Paradis artificiels”, „Richard Wagner et Tannhaüser à Paris”, „L’oeuvre et la vie d’Eugène Delacroix”, „Du vin et du haschisch”, maar het enige werk dat de tand des tijd heeft doorstaan is tevens zijn bekendste werk: de dichtbundel „Les Fleurs du mal”.
[4]August Strindberg (voluit: Johan August Strindberg, * 22 januari 1849 , † 14 mei 1912) was een Zweeds auteur, dichter, dramaturg, kunstschilder en fotograaf. Zijn bekendste werken zijn „Mäster Olof” („Meester Olof”), „Röda rummet” („De rode kamer”), „Fadren” („De vader”), „Hemsöborna” („De mensen van Hemsö”), „Tschandala: berättelse från 1600-talet” („Tschandala : geschiedenis van de 17e eeuw”), „Till Damaskus, första delen” („Naar Damascus, I”), „Till Damaskus, andra delen” („Naar Damascus, II”), „Gustav Vasa” en „Gustav Adolf”.
[5]Er volgen besprekingen van monografieën over „Pandora” van Goethe, „Les fleurs du mal” van Baudelaire en over Strindberg.
[6]Bertolt Brecht (eigenlijk: Eugen Berthold Friedrich Brecht, * 10 februari 1898 , † 14 augustus 1956) was een Duitse dramaturg, librettist en lyricus. Zijn bekendste werk is de „Dreigroschenoper” (op muziek gezet door Kurt Weill), maar ook „Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny”, „Die heilige Johanna der Schlachthöfe”, „Die Horatier und die Kuriatier”, „Furcht und Elend des Dritten Reiches”, „Leben des Galileis”, „Mutter Courage und ihre Kinder”, „Der gute Mensch von Sezuan”, „Der aufhaltsame Aufstieg des Arturo Ui” en „Der kaukasische Kreidekreis” zijn beroemd gebleven.
[7]Volker Klotz (* 20 december 1930) is een Duitse literatuurwetenschapper, dramaturg en theatercriticus; na een docentschap aan de Technische Universität Berlin was hij van 1971 tot 1995 professor in de literatuurwetenschap aan de Universität Stuttgart. Hij publiceerde diverse artikelen over het werk van Karl May, o.a. in het Jahrbuch der Karl-May-Gesellschaft.
[8]In Duitsland was er vooralsnog geen sprake van een heruitgave: de Gesammelte Werke van het Karl May Verlag werden gewoon herdrukt; pas later (na 1 januari 1963, toen de rechten op zijn werken vervielen) zijn delen van Mays oeuvre bij andere uitgeverijen uitgegeven, maar zeker niet zijn gehele werk. In Nederland en België verschenen in 1962 wél heruitgaven, de vijfentwintig beroemde Karl May Pockets van Het Spectrum, maar ook dat betrof niet zijn gehele werk en zij zullen de heer Klotz ook niet hebben beïnvloed bij het schrijven van zijn beschouwing.



Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

Terug naar de Karl May-startpagina.

Terug naar de Apriana-startpagina.



Google
www op deze website