De terugkeer van Karl May

G. A. 1


„Ten zeerste toe te juichen zou het evenwel zijn, wanneer een nieuwe Nederlandse vertaling het daglicht zou kunnen zien welke de schoonheden van het origineeel onaangetast laat, zonder de uit een voorbije tijd stammende langdradigheden over te nemen. Moge deze nieuwe uitgave tot stand komen niet uit commerciële overwegingen, doch uit pedagogisch-propagandistische. In één woord: moge de tendens der uitgevers dezelfde zijn als die der uitgaven en hun auteur.”

Met deze woorden besloot Dr. F. C. de Rooy 2 in 1955 zijn boek over OLD SHATTERHAND (Opvoedkundige Brochurenreeks 172). En nu, zeven jaar later, is deze wens in vervulling gegaan. Onder supervisie van Dr. de Rooy, leraar Frans, maar in zijn vrije hobby-tijd Karl May-deskundige, verschijnen de 25 voornaamste werken van Karl May, met Old Shatterhand en Kara ben Nemsi als hoofdfiguren, in een geheel nieuwe vertaling op de Nederlandse boekenmarkt. Wij hoeven het nauwelijks meer te vermelden, want er is zoveel ruchtbaarheid aan gegeven, dat iedereen ervan op de hoogte moet zijn.
Het was trouwens een bericht dat gemakkelijk opgenomen werd, want bij vrijwel iedere volwassene, tenminste van het mannelijk geslacht roept de naam Karl May de aangenaamste jeugdherinneringen op. De helden, uit diens boeken hebben alle wisselvalligheden des levens weten te overleven. Het zijn onafscheidelijke vrienden geworden, die men nooit meer vergeet. Een hernieuwde kennismaking met deze helden (en schoften) zal iedere volwassene op prijs stellen.
En de jeugd? „Pockets voor zoon en vader” luidt de slogan van de nieuwe uitgave. Of de zoons er ook zo op af zullen vliegen als de vaders, blijft voorlopig de vraag, want de huidige jeugd is zo geheel anders zegt men. Maar zij krijgen door hun vader, die toch de eerste held van een zoon is, een goede introductie
Het is de moeite waard erop te wijzen, dat het hier gaat om een geheel nieuwe vertaling. Dit betekent niet alleen dat de werken in eigentijds Nederlands worden weergegeven, maar ook dat tot de originele tekst wordt teruggekeerd. De oude vertalingen waren meestal bewerkingen. Men had er jongensboeken van gemaakt, terwijl het de bedoeling van May was volksboeken te schrijven, die ook door volwassenen zouden gelezen worden. In vele vertalingen schrapte men alles wat niet strikt tot het verhaal behoorde. Men hield dan niets anders over dan een aaneenschakeling van avonturen. Maar voor Karl May waren deze avonturen slechts een kapstok om zijn idealen aan op te hangen. Hij wilde rechtvaardigheid, naastenliefde, volkerenverbroedering en christendom preken. Aan de hand van talrijke voorbeelden en belevenissen en diepzinnige gesprekken bracht hij deze deugden naar voren, soms met een onschuldige naïviteit. Misschien noemt men hem, nu men hem in zijn geheel kan lezen, hier en daar wel prekerig en moraliserend.
De Rooy omschrijft de kunst van Karl May aldus: „Hoewel niet van intellectuele elementen ontbloot, berust Mays werk op de typische kenmerken van de volkskunst: mystiek-religieuze sfeer, ontbreken van het tragische en psychologische, strijd tussen goed en kwaad, formule-achtige opbouw en verwerking van de steeds weerkerende motieven.”
Maar wat schrijft de man heerlijk, zonder enige rem en zonder enige artistieke gêne. De ene heldendaad vertelt hij na de andere, alsof het niet op kan. De deugdbeoefening volgt op de andere, alsof men met de hoogste heiligen en de grootste supermensen te doen heeft. Er zijn nooit moeilijkheden. Beter gezegd, er zijn moeilijkheden in overvloed, maar zij dienen slechts om het heldendom en de deugdzaamheid reliëf te geven. Het gaat allemaal even gemakkelijk en vanzelfsprekend. Alles komt precies uit zoals het uitkomen moet.
Zoals zovele kunstenaars was ook Karl May een psychisch zwak persoon. Hij heeft daar veel onder geleden en er veel misverstanden door veroorzaakt. Misschien ontwierp hij zijn helden wel voornamelijk om uit zijn eigen onvolkomenheden te vluchten. Maar zijn werken zijn daar niet minder om. Het blijven heerlijke boeken voor wie met het eenvoudige, het ongecompliceerde en vanzelfsprekende tevreden is.
In de frekwentie van twee boeken per maand verschijnen de vijfentwintig Karl May’s bij uitgeverij het Spectrum te Utrecht. De eerste twee delen zijn „Winnetou, het grote opperhoofd” en „De schat in het Zilvermeer.”


[1]In het Weekblad Rotonde, 14 april 1962.
[2]Dr. F. C. de Rooy (voluit: dr. Ferdinand Carel de Rooy, * 9 juni 1919 , † 4 maart 1998) was in het dagelijks leven leraar Frans te Rijswijk/Z.H. en in zijn vrije tijd dé Karl May-kenner van Nederland. Van zijn hand is o.a. het boekje „Old Shatterhand - Kara Ben-Nemsi - ook voor U! De boodschap van Karl May, de idealist uit het Avondland” (Tilburg: Drukkerij van het R.K. Jongensweeshuis, 1955) en hij redigeerde en gaf in de jaren 1962-1967 de 50 bekende Karl May-pockets bij Uitgeverij Het Spectrum uit.



Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

Terug naar de Karl May-startpagina.

Terug naar de Apriana-startpagina.



Google
www op deze website